Οι προτάσεις μας

Το Θερινό Ανάκτορο Τατοΐου και οι κήποι του, τα βοηθητικά κτίρια της Αυλής, το Βασιλικό Κοιμητήριο, το ξενοδοχείο “Τατόϊον”, η γεωργική και η κτηνοτροφική μονάδα, τα σπίτια των εργατών, οι λίμνες και τα ποτάμια, οι δρόμοι, οι αλέες, τα γεφύρια αλλά και το οικοσύστημα μέσα στο οποίο είναι όλα αυτά εναρμονισμένα είναι αντιπροσωπευτικά δείγματα μοναδικού στον Ελλαδικό χώρο Κτήματος του τέλους του 19ου αιώνα επηρεασμένου αρχιτεκτονικά τόσο από την Κεντρική Ευρώπη όσο και τη Ρωσία. Όλα τα παραπάνω καθιστούν το πρώην Βασιλικό Κτήμα σημαντικό νεότερο μνημείο παγκοσμίου εμβέλειας. Είναι αυτός ο συνδυασμός υλικών (κτίρια & φύση) και άυλων (Ιστορία) στοιχείων τόσο σημαντικός που αδιαμφισβήτητα προσδίδουν στο χώρο μια εξαιρετική μοναδικότητα.

Αυτά που θα αναφερθούν παρακάτω δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση την ολοκληρωμένη οριστική απάντηση στο πλήθος των ερωτημάτων που κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί σχετικά με την χρήση του Κτήματος. Είναι όμως ένα συνονθύλευμα καλών πρακτικών που έχουν εφαρμοσθεί με επιτυχία σε αντίστοιχα κτήματα του εξωτερικού και έχουν καταστεί αποδοτικές. Αποτελεί ένα εργαλείο παρότρυνσης και δημιουργίας κλίματος διαλόγου. Το Σωματείο Φίλων Κτήματος Τατοΐου υιοθέτησε τις προτάσεις πού ήδη από το 2005 έχει καταθέσει η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και αποτελούν κατά την γνώμη μου σημαντική παρακατάθηκη για το μέλλον του Κτήματος. Την ολοκληρωμένη παρουσίαση των προτάσεών μας για την αξιοποίηση του Κτήματος είχαμε την ευκαιρία να δημοσιοποιήσουμε στις 11 Μαρτίου 2012 σε ειδική εκδήλωση που έγινε στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσό. Πάνω από 500 παριστάμενοι μας τίμησαν με την παρουσία τους και επικρότησαν τις απόψεις μας. Οι προτάσεις μας βρήκαν την στήριξη όλης της κοινωνίας και θεσμικών παραγόντων. Αυτές τις προτάσεις σε συνδυασμό με πρακτικές που κρατούν διεθνώς για αντίστοιχα κτήματα, το Σωματείο θα υπερασπιστεί και θα αγωνιστεί να γίνουν απολύτως σεβαστές. Πρότυπο λειτουργίας για το Τατόι αποτελεί το Κτήμα Chatsworth του Ηνωμένου Βασιλείου, ένα κτήμα που γεννά τα δικά του έσοδα και αποτελεί πόλο έλξης του παγκόσμιου τουριστικού κοινού.

Στόχος των ενεργειών αξιοποίησης του κτήματος πρέπει να είναι πρώτα και κύρια η προστασία του περιβάλλοντος και διατήρηση και προβολή της ιστορικής του αξίας (ως χώρος κατοικίας αρχηγού κράτους για πολλά χρόνια) αλλά και ως προτύπου αγροτοβιομηχανικής μονάδας. Πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους ότι ο συγκεκριμένος χώρος αποτελεί ένα υψηλό τουριστικό προϊόν για την χώρα που μπορεί να συμβάλλει στην τοπική ανάπτυξη αλλά και την ένταξη της Αθήνας στους τουριστικούς προορισμούς city break. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι σπουδαίοι αρχιτέκτονες έχουν αφήσει τη σφραγίδα τους στο Κτήμα αλλά και το ότι το μέρος αυτό υπήρξε η κατοικία των Βασιλέων της Ελλάδας από το 1874 και έπειτα. Είναι το μέρος όπου σημαντικά Ιστορικά γεγονότα έλαβαν χώρα διαμορφώνοντας τη χώρα σε αυτό που είναι σήμερα. Συνδέθηκε με χαρές και λύπες των ενοίκων του αλλά και του Ελληνικού λαού. Αποτέλεσε το θέατρο σημαντικών αποφάσεων που καθόρισαν την Ελληνική ιστορία. Ένας χώρος που τον επισκέφθηκαν Ιστορικά πρόσωπα, τον χάρηκαν, και φιλοξενήθηκαν σε αυτόν. Πέρα από όλα τα παραπάνω το κτήμα υπήρξε για τον καθένα από μας ένας χώρος πνευματικής ανάτασης, ξεκούρασης, ηρεμίας και προσέγγισης του εαυτού μας.

Οι χώροι των Ανακτόρων και των κήπων αποτελούν παγκόσμιους τουριστικούς προορισμούς και αντικείμενο θαυμασμού χιλιάδων ανθρώπων. Αρκεί να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του Royal Residences Association περισσότερα από 30.000.000 άνθρωποι κάθε χρόνο επισκέπτονται αντίστοιχους χώρους σε Ανατολή και Δύση. Σε μια ασφυκτικά κατοικημένη Αθήνα η ηρεμία που προσφέρει η φύση του Τατοΐου αποτελεί ένα σημαντικό πλεονέκτημα του μοναδικού αυτού χώρου που θα τον βοηθήσει ουσιαστικά στην αξιοποίηση του και τη σωτηρία του. Η άνετη πρόσβαση ειδικά με την δημιουργία ειδικών λεωφορειακών γραμμών που μπορούν να συνδέουν το σταθμό του προαστιακού στη Δεκέλεια ή τον σταθμό του ηλεκτρικού στην Κηφισιά με το Κτήμα, η μεγάλη οικολογική σημασία της ευρύτερης περιοχής, η ιστορικότητα του χώρου, αλλά και η μοναδική ομορφιά του τοπίου αποτελούν σημαντικά στοιχεία προσέλκυσης επισκεπτών και τουριστών. Έχει κανείς την εντύπωση ότι ο ήρεμος, ευγενικός και ειρηνικός αυτός τόπος είναι μια όαση αναζωογόνησης και ψυχικής ανάτασης μακριά από το βεβαρημένο κλίμα της πρωτεύουσας.

Η ανάπτυξη και η αξιοποίηση του χώρου θα πρέπει να γίνει αποκλειστικά και μόνο με το σκεπτικό ότι το κτήμα αποτελεί μια πολιτισμική ενότητα που περιλαμβάνει το θερινό ανάκτορο, το Βασιλικό Κοιμητήριο, το τμήμα της αγροτοβιομηχανικής μονάδας αλλά και το κτήμα σαν χώρο αναψυχής σε ένα ειδυλλιακό ρομαντικό τοπίο με επιδράσεις από την Κεντρική Ευρώπη του 19ου αιώνα. Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η παραπάνω μοναδική ιστορική ενότητα αποτελείτε από αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις όχι μόνο διαφορετικής χρονικής περιόδου αλλά και διαφορετικού ύφους και σπουδαιότητας. Η βασική φιλοσοφία κάθε πρότασης αξιοποίησης δεν θα πρέπει να περιορίζεται σε βραχυπρόθεσμα σχέδια σωστικών επεμβάσεων και συντήρησης αλλά σε ένα συνολικό σχέδιο διάσωσης της φυσιογνωμίας και του χαρακτήρα του κτήματος. Η σύσταση οργανισμού διαχείρισης του κτήματος που θα συντονίζει όλες τις δράσεις και θα επιβλέπει την λειτουργία και την προστασία του κτήματος κρίνεται απολύτως απαραίτητη. Ο οργανισμός αυτός σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να λειτουργεί ως δημόσια υπηρεσία αλλά με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και να ελέγχεται ειδικά στο θέμα της οικονομικής διαχείρισης από το Κράτος.

Το Σωματείο “Φίλοι Κτήματος Τατοΐου” μετά από αλλεπάλληλες συναντήσεις και διαβουλεύσεις με όλους τους θεσμικούς φορείς που εμπλέκονται και είναι συναρμόδιοι για τα θέματα Τατοΐου, επισημαίνει τα παρακάτω άμεσα νομοθετικά μέτρα τα οποία η πολιτεία οφείλει να ενσωματώσει στην σχετική νομοθεσία που διέπει το πρώην Βασιλικό Κτήμα Τατοΐου. Τονίζουμε ιδιαιτέρως ότι χωρίς την λήψη των παρακάτω πρωτοβουλιών το μέλλον του κτήματος θα καταστεί αβέβαιο και οποιαδήποτε προσπάθεια αξιοποιήσής του μη βιώσιμη και συμβατή με την παράδοσή του και την τεράστια περιβαλλοντολογική σημασία που αυτό έχει για την ευρύτερη περιοχή των Αθηνών.

Διαχρονικά από τον ευρύτερο οικονομικό σχεδιασμό τόσο για το Τατόι όσο και για άλλα ακίνητα του δημοσίου απουσιάζει επιδεικτικά μια ολοκληρωμένη και κεντρικά ελεγχόμενη πολιτική η οποία θα διασφαλίσει το δημόσιο συμφέρον αφενός και θα ενεργοποιήσει το δημιουργικό στοιχείο της ελληνικής οικονομίας, την ελεύθερη αγορά, προς την κατεύθυνση της αξιοποίησης του κτήματος. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι το Κτήμα Τατοΐου σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να παραδοθεί προς διαχείριση στους ΟΤΑ. Μελέτη του ΙΣΤΑΜΕ δείχνει ιστορικά όπου η διαχείρηση ακινήτου του δημοσίου έχει παραχωρηθεί σε ΟΤΑ, τα δημόσια ακίνητα είτε δεν αξιοποιούνται καθόλου, είτε αξιοποιούνται με καθαρά πολιτικοκοινωνικά και όχι οικονομικά κριτήρια. Αποτέλεσμα όλων των πραπάνω είναι τα παραχωρημένα ακίνητα να μην αποδίδουν ούτε στο ελάχιστο το δυνητικό οικονομικό όφελος που μπορεί να επιφέρει η ορθολογική διαχείριση και ανάπτυξή τους, τόσο στην τοπική όσο και στην ευρύτερη οικονομία. Τρανό παράδειγμα το Πάρκο Τρίτση. Στόχος είναι η δημιουργία ενός Νομικού προσώπου (ΑΕ) που να διέπεται από το ιδιωτικό δίκαιο, στο οποίο το δημόσιο να διατηρεί τον ιδιοκτησιακό τίτλο και τον κεντρικό έλεγχο, αλλα ο ιδιωτικός τομέας να καταστρώνει και να υλοποιεί πρόσφορα και εντός χρονοδιαγραμμάτων σχέδια και στόχους αξιοποιήσης, να τα διαχειρίζεται και να τα αξιολογεί. Για να μπορέσει να λειτουργήσει αποδοτικά αυτός ο μηχανισμός και για να μπορέσει το κτήμα να καταστεί πλήρως αυτοχρηματοδοτούμενο η πολιτεία οφείλει να προχωρήσει επειγόντως σε τροποποίηση του ισχύοντος νομικού και θεσμικού πλαισίου που διέπει μέχρι σήμερα το Τατόι. Τα κύρια σημεία της νομοθετικής αυτής παρέμβασης της πολιτείας οφείλουν να βασιστούν στους παρακάτω άξονες:

Α. Την διατήρηση της αυτοτέλειας του κτήματος εντός των ιστορικών του ορίων (να περιλάβει εκτός των ζωνών Δ2 και Δ3 και τις ζώνες Δ1 και Β4 που αφήνει το Προεδρικό Διάταγμα του 2007 στην διαχείριση του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας).

Β. Την απόκτηση οικονομικής αυτάρκειας, χάρη στην ανάπτυξη των ποικίλων δυνατοτήτων που παρέχει το κτήμα, χωρίς να θιγεί η ιστορική φυσιογνωμία του και χωρίς να αλλοιωθεί αισθητικά, με την προσθήκη κτισμάτων, ο ιστορικός του πυρήνας. Ο Φορέας Διαχείρισης του κτήματος θα πρέπει να έχει την δυνατότητα να προχωρεί σε συνεργασίες με ιδιώτες για την εκμετάλλευση ειδικά των γεωργικών εκτάσεων του κτήματος.

Γ. Την τροποποίηση του Προεδρικού Διατάγματος Σουφλιά 2007 σχετικά με τις ζώνες και τις χρήσεις σε κάθε ζώνη. Η νέα ρύθμιση οφείλει να αφήνει ελεύθερο το πεδίο αλλαγής χρήσεων των κτιρίων του Ιστορικού Πυρήνα έτσι ώστε με ανάλογες οικονομοτεχνικές μελέτες και βάση των αναγκών οργάνωσης και λειτουργίας του κτήματος να υπάρχει σχετική ευελιξία στις χρήσεις των κτιρίων. Οι γενικές αρχές του Προεδρικού Διατάγματος 2007 οφείλουν να εξειδικευθούν και να εμπλουτιστούν μιας και οδηγούν την όποια πρόταση αξιοποίησης σε οικονομικό τέλμα και την καθιστούν μη βιώσιμη. Κάθε νέα χρήση σε ιστορικό κτίριο του κτήματος θα εγκρίνεται απαραιτήτως από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού μετά από γνωμάτευση και εισήγηση του Φορέα Διαχείρισης του Κτήματος.

Δ. Με την ένταξη και της ζώνης Δ1 και Β4 δίνεται η δυνατότητα στον Φορέα να διαχειρίζεται και τις ανενεργές στρατιωτικές εγκαταστάσεις, ως χώρους φιλοξενίας ενδεχομένως, καθιστώντας την επένδυση του ιδιώτη στο κομμάτι της φιλοξενίας βιώσιμη και αποδοτική. Επίσης οι εγκαταστάσεις αυτές μπορούν να αξιοποιηθούν στα πλαίσια της γεωκτηνοτροφικής εκμετάλλευσης.

Ε. Να γίνει τροποποίηση και επέκταση στις υφιστάμενες χρήσεις των ζωνών Δ2 και Δ3 έτσι ώστε να περιλάβουν την μονάδα φιλοξενίας (επαναλειτουργία του ιστορικού ξενοδοχείου “Τατόϊον” και των κτιρίων της παλιάς οικιστικής ζώνης του χωριού γύρω από αυτό καθώς και την λειτουργία του εστιατορίου του κτήματος στο κτίριο των Στρατώνων). Με βάση το υπάρχουν θεσμικό πλαίσιο δεν μπορεί να λειτουργήσει το καφέ και το εστιατόριο του Μουσείου στο κτίριο των Μαγειρίων.

Ζ. Σχετικά με τις χρήσεις των ιστορικών κτιρίων ο ΦΔ του Κτήματος θα εισηγείται και το Υπουργείο Πολιτισμού μέσω του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων θα εγκρίνει τα τελικά σχέδια.

Η. Να προβλεφθεί σύσταση ειδικής τριμελούς Επιτροπής στην οποία θα συμμετέχει ο Πρόεδρος του ΦΔ του Κτήματος, ο Πρόεδρος του ΦΔ Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας και ο Δασάρχης Πάρνηθας. Η Επιτροπή αυτή θα μεριμνά για στρατηγικά περιβαλλοντολογικά θέματα που αφορούν τις εκτάσεις του κτήματος εντός των ιστορικών του ορίων.

Το σημερινό καθεστώς που διέπει το Κτήμα είτε αποκλείει πολλά από τα ανωτέρω, είτε τα καθιστά ανεφάρμοστα. Το ισχύον Προεδρικό Διάταγμα, αφ’ ενός καταργεί την ιστορική περίμετρο του κτήματος, συνενώνοντας μεγάλο μέρος της δασικής του έκτασης με τον τομέα ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης του Δρυμού Πάρνηθας καθώς και της ανάλογης συναρμοδιότητας του Υπουργείου Γεωργίας, και αφ’ ετέρου κατακερματίζει την εναπομείνασα έκταση σε ζώνες για τις οποίες προβλέπει εξειδικευμένες χρήσεις, χωρίς – και εκεί έγκειται το δεύτερο πρόβλημα – προηγουμένως να εξετάσει αν τα υπάρχοντα σε αυτές κτήρια είναι ικανά να ανταποκριθούν στις λειτουργίες που αυτό ορίζει. Είναι προφανές πως οι δεσμεύσεις αυτές παρασύρουν προς λάθος κατεύθυνση τους μελετητές στους οποίους ανετέθη – όπως συνέβη στην περίπτωση του Οργανισμού Ρυθμιστικού Αθήνας – η εκπόνηση προτάσεων για την αναβίωση και την επαναλειτουργία του Κτήματος. Αυτό που επομένως απαιτείται είναι η τροποποίηση του σχετικού με το Τατόι Προεδρικού Διατάγματος.

Μια δεύτερη κατηγορία σειράς προβλημάτων οφείλεται στην φιλοσοφία και κατά συνέπεια στον τρόπο στελέχωσης του συσταθέντος πλην εισέτι ανενεργού Φορέως Διαχείρισης Τατοϊου. Τόσο η σύνθεση του επταμελούς Δ.Σ όσο και η στελέχωση του Φ. Δ., αποκαλύπτουν ωμά την παθολογία της σύγχρονης δημοσίας Ελλάδος: υπερτροφική παρουσία του Κράτους, άγνοια ή περιφρόνηση της δοκιμασμένης διεθνούς πρακτικής, έλλειψη φαντασίας, συμπλεγματική τοποθέτηση έναντι του ιστορικού παρελθόντος και φοβία ή τουλάχιστον έντονη επιφύλαξη έναντι της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Είναι προφανές ότι ένα τέτοιο σχήμα, εμφορούμενο από μια τέτοια νοοτροπία ακυρώνει από την ρίζα της οποιαδήποτε προσπάθεια αναβίωσης και αξιοποίησης του πολύπαθου Κτήματος. Επί πλέον επιβαρύνει περαιτέρω τον κρατικό προϋπολογισμό.  Μία τρίτη κατηγορία προβλημάτων προκύπτει από την συνεχιζόμενη ακόμη και στους κόλπους του Φορέα Διαχείρισης, πολυαρχία, που σε κάθε περίπτωση είναι πρόξενος ολιγωριών, καθυστερήσεων, σύγχυσης ή επικάλυψης αρμοδιοτήτων και εν κατακλείδι ανευθυνότητας, κατάσταση που συνεπάγεται σπατάλη πάσης μορφής. Ο ΦΔ του πρώην βασιλικού κτήματος για να μπορέσει να επιτελέσει με συνέπεια και αποτελεσματικότητα το έργο του, θα πρέπει να στελεχωθεί όχι με απεσπασμένους υπαλλήλους του Δημοσίου όπως προβλέπει το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα, αλλά με άξια και ικανά στελέχη της αγοράς που θα αναλάβουν να μεταμορφώσουν το κτήμα βάση συγκεκριμένων στόχων. Ειδικά για την λειτουργία του κτήματος, πέρα από το ΔΣ του Φορέα Διαχείρισης θα πρέπει να προβλεφθεί θέση Γενικού Διευθυντή, Διευθυντή Marketing-Επικοινωνίας-Προβολής, Οικονομικού Διευθυντή καθώς και Δασολόγων, Γεωπόνων, Κηπουρών, Αρχιτεκτόνων, Περιβαλλοντολόγων, Δασοφυλάκων, Ανθοκόμων, Δασοπόνων και προσωπικού του κλάδου Οικονομικών-Διοίκησης Επιχειρήσεων-Πληροφορικής-Marketing.

Το Σωματείο “Φίλοι Κτήματος Τατοΐου” θα σταθεί στο πλευρό της πολιτείας και θα ενισχύσει με κάθε πρόσφορο μέσο την αναγκαιότητα το Τατόι να μπει το συντομότερο δυνατόν σε φάση θεραπείας. Πιστεύουμε χωρίς υπερβολή ότι το ζήτημα αυτό είναι εθνικής σημασίας, θα αναβαθμίσει την αξιοπιστία της χώρας μας στο εξωτερικό και θα αναδείξει τα ανταγωνσιτικά μας πλεονεκτήματα. Το όφελος για την κοινωνία και τους νέους ανθρώπους θα είναι τεράστιο, μιας και το Τατόι αποτελεί μέγιστο αναπτυξιακό εργαλείο αλλά και ένα μνημείο της νεώτερης ιστορίας μας που μπορεί να αποτελέσει το ιδανικό παράδειγμα μιας ορθολογικής και βιώσιμης πολιτιστικής και περιβαλλοντολογικής πολιτικής.

Άποψη του Σωματείου μας την οποία και θα υποστηρίξει με κάθε μέσο είναι η παραδοχή από όλους, ότι οποιαδήποτε μορφή αξιοποιήσης θα πρέπει να στηρίζεται στους παρακάτω κύριους τομείς:

1. Μουσειακός Τομέας-Εισιτήρια Εισόδου.

2. Αγροτοκτηνοτροφική μονάδα.

3. Τομέας Φιλοξενίας

4. Τομέας Εστιάσης-catering-εκδηλώσεων

5. Αθλητικές και άλλες δραστηρίοτητες.

6. Εκπαίδευση-Έρευνα.

Στόχοι Σχεδίων αξιοποίησης:

1. Αναστηλώσεις-Συντήρηση

Είναι πολύ σημαντικό οι αναστηλώσεις των 40 κτιρίων του κτήματος να γίνουν με έμφαση στη λεπτομέρεια, πιστή απεικόνιση της μορφής που είχαν αυτά κατά τα χρόνια του Γεωργίου Α’ (όσα προέρχονται από αυτή την περίοδο) αλλά και χρήση υλικών που δε θα αλλοιώνουν την ιδιαίτερη ρομαντική αρχιτεκτονική με την οποία σχεδιάστηκαν. Κάθε μορφής αναστήλωση και διαμόρφωση του τοπίου μέσα στο οποίο είναι ενταγμένα τα κτίρια πρέπει να έχει ως στόχο την αρχή της ομοιομορφίας και τη συνομιλίας όλων των παραμέτρων του κτήματος έτσι ώστε να αποτελέσουν μια ενιαία αισθητική ενότητα. Ένα ειδικό ρυθμιστικό πλαίσιο για οποιαδήποτε μελλοντική αναστήλωση ή συντήρηση θα πρέπει να προβλεφθεί έτσι ώστε να αποτελεί εργαλείο και μπούσουλα αλλά και να θέτει σαφείς προϋποθέσεις. Πέρα από αυτό το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα πρέπει στο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αττικής να μεριμνά ειδικά για τους όρους και τις προϋποθέσεις εκμετάλλευσης της ευρύτερης περιοχής έτσι ώστε να μην επηρεάζεται το Οικοσύστημα.

2. Εκπαίδευση

Το Τατόι ας αποτελέσει εργαλείο περιβαλλοντολογικής ευαισθητοποίησης. Η επίσκεψή του από σχολεία και η επαφή των μαθητών με τις αρχές της βιολογικής καλλιέργειας αλλά και της προστασίας του περιβάλλοντος αποτελεί ένα ουσιαστικό μέτρο καλλιέργειας υπεύθυνης συμπεριφοράς και προσωπικής ανάπτυξης. Είναι σημαντικό οι επισκέπτες να έχουν μια όμορφη, ενημερωτική, διασκεδαστική εμπειρία στο χώρο και να εισπράττουν την ηρεμία του χώρου. Επίσης να τους δίδονται τα κίνητρα να αποτελούν και οι ίδιοι φορείς προστασίας και ανάδειξης της αξίας του χώρου και να αναγνωρίζουν αυτό το μοναδικό τοπίο ως εστία πνευματικής ανάτασης, έμπνευσης και συνεχούς επιμόρφωσης.

3. Συνέργειες

Όλες οι μονάδες που εμπλέκονται στο κτήμα είτε σε επίπεδο διοίκησης, είτε σε επίπεδο συνεργατών και εμπορικών χρηστών θα πρέπει να διαπνέονται από μια ενιαία στρατηγική ανάπτυξης και προστασίας του χώρου.

4. Λειτουργική Τελειότητα

Με κάθε τρόπο θα πρέπει να διασφαλίζεται τοπικά και διεθνώς η φήμη και η υπόσταση του χώρου. Ποιοτική παροχή υπηρεσιών και παραδοσιακές αξίες, ταλέντα και προδιαγραφές θα πρέπει να καλλιεργηθούν και να αναπτυχθούν.

5. Οικονομική Αποτελεσματικότητα

Η καλύτερη δυνατή απόδοση επένδυσης θα πρέπει να επιτυγχάνεται στον τρόπο συντήρησης και αναστήλωσης των κτιρίων, αλλά και της ευρύτερης ανάδειξης του τοπίου και του οικοσυστήματος. Οι εκδηλώσεις στο χώρο του κτήματος προσφέρουν μοναδική ευκαιρία να είναι οικονομικά προσοδοφόρες μόνον αν είναι ενταγμένες μέσα σε αυστηρά πλαίσια κανόνων.

6. Ικανοποίηση πελατών-επισκεπτών

Οι επισκέπτες και οι πελάτες θα πρέπει με κάθε τρόπο να διευκολύνονται στο να εκτιμήσουν την ομορφιά και την ιστορία του κτήματος αλλά και να αυξήσουν τις γνώσεις και την ενημέρωσή τους σχετικά με αυτό. Η ικανοποίηση τους από τις παρεχόμενες υπηρεσίες του κτήματος θα πρέπει να είναι τόσο υψηλή που να τους κάνει να το συστήνουν σε φίλους και γνωστούς.

7. Καλός εργοδότης

Ο φορέας διαχείρισης του κτήματος θα πρέπει να διαθέτει όλα εκείνα τα διοικητικά προσόντα που θα τον αναδεικνύουν σε ιδανικό εργοδότη και συνεργάτη των ανθρώπων και των εταιρειών που παρέχουν τις υπηρεσίες τους στο χώρο. Εκπαιδευτικά και επιμορφωτικά προγράμματα για το προσωπικό, ηθική και υλική ανταμοιβή του προσωπικού, καλλιέργεια ειδικών ταλέντων και δεξιοτήτων, ανταλλαγές τεχνογνωσίας με το εξωτερικό πρέπει να αποτελούν σημαντικά στοιχεία στην διοικητική ατζέντα του φορέα διαχείρισης.

Μέσα επίτευξης στόχων

1. Συντήρηση-Αναστηλώσεις: Η πολύ προσεκτική αναστήλωση όλων του κτιρίων του πρώην Βασιλικού Κτήματος και η συντήρησή τους παραμένει νούμερο ένα προτεραιότητα, η οποία θα υποδηλώσει και τον γενικότερο χαρακτήρα, εμφάνιση, και χρηστικότητα των κτιρίων και του ευρύτερου περιβάλλοντος ως ενιαίου πολιτισμικού και οικολογικού συνόλου.

2. Ιστορία & Έρευνα: Οποιαδήποτε μορφή αναστήλωσης σε κτίρια και διαμόρφωση του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο αυτά εντάσσονται είναι σκόπιμο να γίνεται έπειτα από ενδελεχή Ιστορική Έρευνα έτσι ώστε να μην αλλοιώνεται η μορφολογία του κτήματος ή να μην υπόκειται σε προχειρότητες και εκπτώσεις. Ο Φορέας Διαχείρισης οφείλει να παρακινεί και να παροτρύνει τους επισκέπτες αλλά και να τους διευκολύνει να εκτιμήσουν το κτήμα και τα κτίρια του ως μοναδική Ιστορική οντότητα.

3. Φυσικό Κάλλος: Χωρίς να παραβλέπει κανείς την αναγκαιότητα της διαρκούς συντήρησης, είναι σημαντικό οι κήποι και ο περιβάλλον χώρος του κτήματος να αποτελούν για τον επισκέπτη μια πηγή απόλυτης αισθητικής ικανοποίησης.

4. Προσβασιμότητα: Θα πρέπει να ληφθεί κάθε σχετική μέριμνα έτσι ώστε να εξασφαλιστεί απρόσκοπτη, άνετη, και γρήγορη πρόσβαση στο Κτήμα και στις εγκαταστάσεις του. Αυτό θα πρέπει να γίνει σε συντονισμένη προσπάθεια με τον ΟΑΣΑ. Πρόσβαση τόσο όσον αφορά την φυσική επαφή με το χώρο αλλά και την πνευματική και αισθητική μη παραβλέποντας όρους και κανόνες που αφορούν τα ΑΜΚΑ. Η πνευματική προσβασιμότητα και η διαρκής επιμόρφωση-ενημέρωση θα πρέπει να είναι συμπληρωματική της φυσικής πρόσβασης.

5. Προτεραιότητα στον πεζό: Η πρόσβαση των πεζών στο κτήμα θα πρέπει να έχει εξασφαλισμένη προτεραιότητα σε σχέση με οποιοδήποτε μηχανοκίνητο μέσο. Το αυτοκίνητο αυστηρά μακριά από τον Ιστορικό πυρήνα του κτήματος.

6. Οικολογία & Βιώσιμη Ανάπτυξη: Οποιαδήποτε λύση αξιοποίησης, αλλαγής χρήσης κτιρίων, δραστηριοτήτων στο κτήμα θα πρέπει να συνοδεύεται απαραίτητα από επιστημονική αναφορά επιπτώσεων που αυτές θα έχουν πάνω στη τόσο στην χλωρίδα και την πανίδα του κτήματος όσο και στο μικροπεριβάλλον που διαβιούν. Ρητοί κανόνες βιώσιμης ανάπτυξης θα πρέπει να θεσπιστούν από όλους τους εμπλεκόμενους επιστημονικούς φορείς τόσο για την ποιότητα και την καθαρότητα των υπόγειων υδάτων, τον επηρεασμό αυτών από την καλλιέργεια του κτήματος, αλλά και γενικότερα για την αποφυγή (όπου είναι δυνατόν) χρήσης χημικών λιπασμάτων εντομοκτόνων κτλ. Θα πρέπει να εφαρμοστούν πλήρως και αυστηρώς όλες οι πρακτικές βιολογικής καλλιέργειας καθώς επίσης και η βιολογική διαχείριση των λυμάτων. Όλα τα υπολείμματα του δάσους και των κήπων θα πρέπει να ανακυκλώνονται στο μέγιστο βαθμό.

7. Μεσογειακή χλωρίδα: Ειδική μέριμνα θα πρέπει να ληφθεί για την δημιουργία τράπεζας φυτών που φύονται και ευδοκιμούν στη Μεσογειακή λεκάνη. Ιστορική έρευνα σχετικά με τα φυτά που χρησιμοποιήθηκαν για την δημιουργία του κτήματος. Ειδική μέριμνα για φυτά που τείνουν προς εξαφάνιση. Στο κτήμα μπορεί να λειτουργήσει ειδικό φυτώριο τόσο για την εξυπηρέτηση αναγκών του κτήματος όσο και για εμπορικούς/εκπαιδευτικούς λόγους.

8. Συντήρηση Κήπων & Εκπαίδευση: Το προσωπικό που είναι επιφορτισμένο με την συντήρηση του δάσους και των κήπων θα πρέπει να διαθέτει τις κατάλληλες γνώσεις και ευαισθησία για να μπορέσει να ανάδειξει στο μέγιστο βαθμό το φυσικό κάλλος της περιοχής αυτό που θα θαυμάζουν και θα εκτιμούν οι επισκέπτες του κτήματος. Συνεχείς επιμορφωτικές δράσεις θα λαμβάνουν χώρα τόσο σε επίπεδο πρακτικών όσο και σε γενικότερες γνώσεις διαχείρισης και αρχιτεκτονικής τοπίου. Εξωτερικοί σύμβουλοι με αποδεδειγμένη εμπειρία και γνώσεις θα συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση.

9. Κτίρια & Κτήμα: Τα κτίρια του Κτήματος με προτροπή του Βασιλέως Γεωργίου κατασκευάστηκαν έτσι ώστε να δένουν αρμονικά με το τοπίο του κτήματος με τον πρώτο λόγο να έχει πάντα η φύση. Κάθε μελλοντική παρέμβαση στο κτήμα θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψιν την αυτή την σημαντική σχέση κτιρίων και περιβάλλοντος. Πέρα από την ανακαίνιση όλων των κτιρίων του κτήματος είναι δυνατόν με βάση υπάρχοντα σχέδια να ανεγερθούν και κτίρια που προϋπήρχαν στο κτήμα και έχουν καταρρεύσει μόνο αν αυτά εξυπηρετούν επιτακτικές ανάγκες οργάνωσης και λειτουργίας του κτήματος.

10. Υποδομές: Κρίνεται σκόπιμη η συντήρηση και ανάδειξη όλων τον οδών, αλεών και μονοπατιών του κτήματος καθώς και των τεχνικών έργων που είναι απαραίτητα ( αγωγοί όμβριων υδάτων, γεφύρια, πέτρινοι τοίχοι, κτλ). Σε όλο τον ιστορικό πυρήνα πρέπει να τοποθετηθούν τουαλέτες προσβάσιμες και από ΑΜΚΑ με αντίστοιχους χώρους υγιεινής, ενημερωτικές πινακίδες που να καθοδηγούν τους επισκέπτες προς και από τις εξόδους, parking, μουσεία, κτίρια, εστιατόρια κτλ. Οι επισκέπτες θα πρέπει να έχουν μια χαρούμενη και επιμορφωτική εμπειρία επισκεπτόμενοι το κτήμα. Η σήμανση, χάρτες, και οδηγοί που θα εκδοθούν θα πρέπει να διαθέσιμοι και σε άλλες γλώσσες. Επίσης θα πρέπει να προβλεφθεί και αυτόματος ηχητικός ξεναγός διαθέσιμος σε 3 τουλάχιστον ξένες γλώσσες. Όλες οι παραπάνω υποδομές και μέσα θα πρέπει να υπακούουν σε μερικές βασικές αρχές όπως: 1. Ευαισθησία στο χαρακτήρα και την ιστορία του κτήματος. 2. Μια ουσιαστική και αμερόληπτη κατανόηση της Ιστορίας του χώρου. 3. Συμμόρφωση με την νομοθεσία που αφορά τους όρους υγιεινής και ασφάλειας και ελεύθερης πρόσβασής σε όλους. 4. Περιβαλλοντολογική αειφορία. Πολλές φορές και ειδικά στην χώρα μας για λόγους ευκολίας και κόστους γίνονται εκπτώσεις στον εξοπλισμό μουσείων και αρχαιολογικών χώρων, είτε σε επίπεδο τεχνολογικού εξοπλισμού, υλικών σήμανσης, μέσων πρόσβασης. Η άσφαλτος που ήδη υπάρχει στο κτήμα και σε κεντρικούς δρόμους αυτού θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να απομακρυνθεί και οι δρόμοι να σχεδιαστούν είτε από πεπιεσμένο χώμα είτε από λιθοδομή. Κρίνεται απολύτως αναγκαία η μελέτη μέγιστου αριθμού επισκεπτών στο κτήμα ανά μέρα και ώρες. Επίσης οφείλουν να τηρηθούν αυστηρά οι προβλεπόμενες θέσεις parking αυτοκινήτων. Το μέγεθος ικανοποίησης των επισκεπτών από τις παρεχόμενες στο κτήμα υπηρεσίες οφείλει να προσδιορίζεται κάθε χρόνο μέσα από σωστά δομημένα ερωτηματολόγια.

11. Εκδηλώσεις παντός είδους στο κτήμα: Η συχνότητα και το μέγεθος των φιλοξενούμενων στο κτήμα εκδηλώσεων παντός είδους οφείλει να μελετηθεί σοβαρά σε αντιδιαστολή με τις αρνητικές επιπτώσεις που αυτές προκαλούν στο κτήμα. Θα κρίνονται θετικές μόνο όσες δεν προκαλούν μόνιμες και ανεπανόρθωτες ζημιές στο κτήμα και το οικοσύστημα και θα πρέπει να διεξάγονται σε αυστηρό πλαίσιο κανόνων. Η επίδραση παντός είδους εκδηλώσεων στο κτήμα θα πρέπει να ελέγχεται με ειδικούς μηχανισμούς σχολαστικά και σοβαρά. Σχετικές μελέτες επιπτώσεων θα πρέπει να παραγγέλλονται και να αξιολογούνται τακτικά, ειδικά σε ότι αφορά την επίδραση στο γρασίδι, τα φυτά, τα δέντρα, την πανίδα του κτήματος και την καταπόνηση του εδάφους.

12. Ανθρώπινοι Πόροι: Για να λειτουργήσει σωστά όλος ο πολύπλοκος μηχανισμός λειτουργίας του κτήματος και να είναι προσοδοφόρος, ο Φορέας Διαχείρισης οφείλει να προσλάβει και να επιμορφώνει συνεχώς στελέχη και εργατικό δυναμικό με διαφανείς και άκρως αξιοκρατικούς μηχανισμούς. Βάση αξιολόγησης πρέπει να αποτελεί η εμπειρία του κάθε στελέχους στο αντικείμενο για το οποίο αυτός προσλαμβάνεται.

13. Συνεχής Αξιολόγηση: Οποιοδήποτε στρατηγικό σχέδιο λειτουργίας και προστασίας του κτήματος θα πρέπει να επαναξιολογείται σε τακτική βάση, να βελτιώνεται όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο και να εκτελείτε στο ακέραιο. Ετήσια επαναξιολόγηση των στόχων και της προόδου κρίνεται απαραίτητη.

14. Συνεργασία με άλλους φορείς: Η στενή συνεργασία του Φορέα Διαχείρισης του Κτήματος με τον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, τους τοπικούς δήμους, την Περιφέρεια Αττικής και τα συναρμόδια Υπουργεία κρίνεται απολύτως αναγκαία με διακριτούς ρόλους και υποχρεώσεις έτσι ώστε να ελαχιστοποιείτε το έντονο Ελληνικό φαινόμενο της ασυνεννοησίας και της μετάθεσης ευθυνών.

Έχοντας ταξιδέψει και επισκεφθεί αντίστοιχα κτήματα του εξωτερικού (Windsor Castle & Great Park, Sandringham Estate, Highrove, Balmoral Castle, Chatsworth Estate) πιστεύω βαθιά ότι κύριο μέλημα του Οργανισμού για την αξιοποίηση του κτήματος πρέπει να είναι η ανάδειξη του σε ένα πάρκο οικολογίας χρησιμοποιώντας πρακτικές βιολογικής καλλιέργειας και κτηνοτροφίας. Με την δημιουργία αποκλειστικά στο χώρο της έπαυλης, Μουσείου Δυναστείας Γεωργίου Α’ συμπληρώνεται το μουσειολογικό κενό που υπάρχει για την περίοδο 1862-1967. Η Μουσειολογική Έκθεση θα αποτελείτε από τα κειμήλια της τέως Βασιλικής Οικογένειας που έχουν εναπομείνει στο Ανάκτορο. Πέρα από αυτό, στόχος θα είναι ο συνεχής εμπλουτισμός της συλλογής με αντικείμενα που είτε έχουν πωληθεί σε μεγάλες δημοπρασίες ή έχουν καταλήξει σε παλαιοπωλεία και ιδιωτικές συλλογές.

Ο διαχειριστικός φορέας του κτήματος θα χρηματοδοτείτε αρχικά από κρατικούς πόρους έως ότου καταφέρει με την εκμετάλλευση των εγκαταστάσεων να καταστεί πλήρως αυτοχρηματοδοτούμενος. Ευρωπαϊκά προγράμματα, αξιοποίηση εγκαταστάσεων, ιδιωτικές χορηγίες-δωρεές, κληροδοτήματα, και εν γένη κάθε ενέργεια fund-raising θα αποτελεί τον κορμό του προϋπολογισμού του για να μπορεί να αντοποκρίνεται επαρκώς στην σχολαστική συντήρηση όλων των εγκαταστάσεων.

Αναλυτικότερα τα έσοδα του κτήματος προέρχονται:

1. Κρατική ενίσχυση (τα πρώτα έτη λειτουργίας)

2. Έσοδα εισιτηρίων Μουσείων & Κτήματος (με μία πρόβλεψη για ετήσια επισκεψιμότητα 1.000.000 ατόμων με βάση αναγωγικές μελέτες και την εμπειρία μου από αντίστοιχα κτήματα του εξωτερικού).

3. Ευρωπαϊκά προγράμματα (περιβαλλοντικά, πολιτιστικά, γεωργικά)

4. Ιδιωτικές Χορηγίες (εταιρείες και φυσικά πρόσωπα)

5. Ενέργειες fund-raising (εκδηλώσεις-δημοπρασίες-υιοθέτηση κτιρίων-διαγωνισμοί κ.α.)

6. Έσοδα τομέα φιλοξενίας.

7. Έσοδα απο αθλητικές δραστηριότητες.

8. Έσοδα εστίασης.

9. Έσοδα εκδηλώσεων σε χώρους του κτήματος και ενοικίασης χώρων.

10. Έσοδα από πολιτιστικές δράσεις.

11. Έσοδα από τα shops του μουσείου.

12. Έσοδα από την γεωργική παραγωγή του κτήματος (αναλυτικά παρακάτω)

13. Έσοδα από την κτηνοτροφική παραγωγή του κτήματος (αναλυτικά παρακάτω)

Προτάσεις για την αξιοποίηση των κτιρίων-Αλλαγή χρήσης.

1. Τομέας φιλοξενίας

Κτίριο Ξενοδοχείου “Τατόϊον”, Εργατικών Κατοικιών Α,Β,Γ, Αστυνομικού Σταθμού, Κτιρίου Αξιωματικών Φρουράς, Δασονομείου, Διευθυντηρίου, Κτιρίου παρακείμενου στο Ξενοδοχείο (πιθανόν κτίριο υποδοχής-Reception)

Στόχος: Η δημιουργία μονάδων φιλοξενίας (Small Boutique Hotels) κατάλληλων για ξεκούραση και ενασχόληση με δραστηριότητες στην ευρύτερη περιοχή του κτήματος. Προκήρυξη ανοιχτού διαγωνισμού για την μακροχρόνια παραχώρηση των εγκαταστάσεων σε εταιρεία στον τομέα του τουρισμού. Η διακόσμηση και η επίπλωση της μονάδας θα γίνει αποκλειστικά με έπιπλα και αντικείμενα των αρχών του 19ου αιώνα με ρομαντική αντίληψη. Χωροθέτηση του χώρου εστίασης της μονάδας στο κτίριο της χωροφυλακής.

2. Τομέας αθλητισμού

– Κρίνω πολύ σημαντική την στενή συνεργασία με τον Ιππικό Όμιλο Τατοΐου ή τον Εθνικό Ιππικό Όμιλο και τους τοπικούς Ιππικούς Ομίλους. Το άλογο και το Τατόι ιστορικά υπήρξαν άρρηκτα δεμένα. Επαναλειτουργία του Ιπποστασίου του κτήματος και ίδρυση σχολής Ιππασίας. Πιθανή χρήση των αλόγων για περιήγηση με ανοιχτές και κλειστές άμαξες στα πλαίσια της τουριστικής αξιοποίησης του κτήματος. Το αυτοκίνητο θα πρέπει να παραμείνει μακριά από τον κυρίως πυρήνα των υποδομών του κτήματος.

– Επαναλειτουργία του γηπέδου τένις, ποδηλατοδρόμων, χάραξη μονοπατιών για πεζοπορία, αναρρίχηση, ορειβασία στον ορεινό όγκο της Πάρνηθας. Όλα με κατάλληλες σημάνσεις. Πιθανή συνεργασία με τον Ελληνικό Ορειβατικό Σύλλογο Αχαρνών.

-Διοργάνωση σε συνεργασία με το Αεροδρόμιο Τατοΐου του Πρώτου Φεστιβάλ Αερόστατου στο Τατόι

3. Τομέας Εταιρικών Εκδηλώσεων – Δεξιώσεων-Πολιτισμού.

– Δημιουργία ανοιχτού θεάτρου σε κατάλληλο σημείο του κτήματος πιθανώς στο λατομείο (υλικά κατασκευής: Πέτρα και Ξύλο).

– Πολιτιστικές εκδηλώσεις, μουσικές βραδείες, χορευτικά-θεατρικά δρώμενα στους κήπους του κεντρικού ανακτόρου.

– Για την αποφυγή δημιουργίας αντίστοιχου χώρου μεγάλης χωρητικότητας προτείνετε η δημιουργία μεγάλης λυόμενης αίθουσας (Marque) που να μπορεί να εφάπτεται στο κτίριο των Στρατώνων που θα μετατραπεί σε εστιατόριο.

– Αναστήλωση του ναού του Προφήτη Ηλία. Ο ναός της Αναστάσεως θα ήταν κάλο να παραμείνει συνδεδεμένος αποκλειστικά και μόνο με το Βασιλικό Κοιμητήριο. Στον κήπο γύρω από το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία και στο πίσω μέρος του ανακτόρου θα χωροθετηθούν χώροι για δεξιώσεις και άλλες υπαίθριες εκδηλώσεις. Το Catering αποκλειστικά από τις υπηρεσίες catering-εστίασης του κτήματος.

– Φιλοξενία εκδηλώσεων Πανεπιστημίων-Ακαδημίας Αθηνών (διαλέξεις, βραβεύσεις, συνέδρια, συμπόσια, σεμινάρια κ.α.). Τους ζεστούς μήνες θα γίνονται σε υπαίθριους χώρους και τον χειμώνα σε Marque.

3. Μουσειακός Τομέας

– Διαμόρφωση του κεντρικού ανακτόρου αποκλειστικά σε μουσείο της Δυναστείας Γεωργίου του Α’. Προτείνεται η επαναλειτουργία του κτιρίου όχι ως μουσείου με την στενή έννοια του όρου αλλά ως χώρος κατοικίας-εργασίας κατά τα πρότυπα του νέου Μουσείου Χατζηκυριάκου-Γκίκα ή της Οικίας Κατακουζηνού καθώς και των Ανακτόρων της Ευρώπης. Με αυτό τον τρόπο θα δίνεται η δυνατότητα της χρήσης του για ποικίλες εκδηλώσεις. Αποκλειστική διακόσμηση του Ανακτόρου από τα κειμήλια της τέως Βασιλικής Οικογένειας. Μουσειολογική έρευνα σε συνεργασία με οίκους δημοπρασιών και ιδιώτες για τον επαναπατρισμό και την αγορά της Βασιλικής Συλλογής που πωλήθηκε από τους Christies. Το Μουσείο θα χωροθετηθεί κατάλληλα και στους 4 ορόφους του Ανακτόρου μιας και όλοι οι όροφοι είχαν ξεχωριστές χρήσεις οι οποίες με την κατάλληλη Μουσειολογική μελέτη μπορούν να επαναλειτουργήσουν. Πιθανή παραχώρηση μέρους του κτιρίου για εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου.

– Μουσείο της ιστορίας του κτήματος (Αρχαία Δεκέλεια) στο φυλλάκιο του Βασιλικού Κοιμητηρίου (κτίρια, κήποι, αρχαιολογικοί χώροι, επισκέπτες, ιστορικά γεγονότα αλλά και πανίδα και χλωρίδα του Τατοΐου/Πάρνηθας και ενότητα αφιερωμένη στην γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή). Τάφοι και γενεαολογικό δέντρο. 

– Μουσείο οχημάτων/αμαξών, αυτοκινήτων στο Νέο Βουστάσιο. 

4. Τομέας Εστίασης

Η πρώτη ύλη για τα εστιατόρια θα προέρχεται αποκλειστικά από την βιολογική παραγωγή του κτήματος (γεωργική και κτηνοτροφική).

– Δημιουργία εστιατορίου στο κτίριο των Στρατώνων και λειτουργία του καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Στο κτίριο των Στρατώνων λόγω του μεγέθους του και της εύκολης πρόσβασης από το δρόμο μπορεί να γίνονται εκδηλώσεις κατά τους χειμερινούς μήνες με την προσάρτηση στην πίσω αυλή του κτιρίου ειδικής λυόμενης αίθουσας τύπου marque.

– Δημιουργία καφετέριας με σερβίρισμα ελαφρού φαγητού. Η χωροθέτηση του ενός καφέ θα γίνει στο κτίριο των μαγειρείων δίπλα στο ανάκτορο με χρήση της εξαιρετικής αυλής στο πίσω μέρος των μαγειρείων. Το άλλο καφέ στο κτίριο της χωροφυλακής.

– Κιόσκια με παγωτά και αναψυκτικά σε αρκετά σημεία του κτήματος.

5. Shops

– Δημιουργία καταστήματος βιολογικών προϊόντων στο κτίριο του βουτυροκομείου. Λειτουργία του και ως delicatessen. Επίσης λειτουργία παραρτήματος προϊόντων και στο κτίριο της Φρουράς στη διασταύρωση της Βαρυμπόμπης.

– Πιθανή χωροθέτηση Gift-shop στο κτίριο των μαγειρείων και στο κτίριο Οικίας Αρχικηπουρού και στο Χοιροστάσιο.

– Επαναλειτουργία ελαιοτριβείου και οινοποιείου από αντίστοιχες εταιρείες. Υπάρχουν ήδη σχετικές προτάσεις. Παράλληλα με την παραγωγική διαδικασία στους χώρους αυτούς θα φιλοξενηθεί και αντίστοιχο Μουσείο της γεωργικής παραγωγής για εκπαιδευτικούς λόγους.

6. Γεωργική Παραγωγή

Παραχώρηση της μονάδας πιθανόν σε αγροτική οικογένεια και εγκατάσταση της στο κτήμα.

– Καλλιέργεια ελιάς, αμπελιών, οπωροκηπευτικών και όλων των ειδών πρωτογενούς παραγωγής.

– Επαναλειτουργία των θερμοκηπίων οπωροκηπευτικών και λουλουδιών και δημιουργία νέων.

– Flower-shop με άνθη και φυτά παραγωγής του κτήματος.

– Φυτώριο ελάτων για πώληση τους την περίοδο των Χριστουγέννων (σε κατάλληλο σημείο του κτήματος).

– Καλλιέργεια λεβάντας και αρωματικών φυτών και λουλουδιών και εργαστήριο παρασκευής αιθέριων ελαίων που θα αποτελούν τη βάση για τη δημιουργία προϊόντων ομορφιάς και αρωματισμού χώρων. (πιθανή εγκατάσταση στο Πολυδένδρι & πιθανή συνεργασία με τις δύο Ελληνικές εταιρείες φυτικών καλλυντικών.

7. Κτηνοτροφική Παραγωγή

– Εγκατάσταση κτηνοτροφικής μονάδας στο προβατοκομείο στο Μπάφι και στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις στο Μπάφι.

– Παράλληλη εγκατάσταση αγροτικών και κτηνοτροφικών μονάδων στο κτήμα Πολυδενδρίου για ενίσχυση των προμηθειών του κτήματος και των καταστημάτων.

– Προστασία των ελαφιών της Πάρνηθας. Πιθανή ελεγχόμενη αναπαραγωγή. Δημιουργία στο κτήμα χώρου ανατροφής και περίθαλψης αγρίων ζώων. (Συνεργασία με Ορνιθολογική εταιρεία και άλλες ΜΚΟ).

– Εγκατάσταση μελλισών.

– Πτηνοτροφική μονάδα.

– Μονάδα εκτροφής κουνελιών.

– Δημιουργία μονάδας εκτροφής μεταξοσκώληκα και παραδοσιακής παραγωγής μεταξιού. (Πιθανή εγκατάσταση στο Πολυδένδρι). Κάτι που κοντέβει να εκλείψει.

8. Άλλες χρήσεις και δράσεις:

Οι πληγές του Κτήματος Τατοΐου πρέπει να αντιμετωπιστούν ολοκληρωμένα και με γνώμονα την προστασία της περιοχής και το σεβασμό στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο προστασίας της. Το κλειδί όμως για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος είναι η σύμπνοια και η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων και ομάδων.

Προτείνεται:

– Αναδάσωση των τμημάτων του κτήματος που έχουν καταστραφεί ή έχουν αραιή βλάστηση με φυτά και δέντρα του Ελλαδικού χώρου και της περιοχής.

– Τη διατήρηση και ανάπτυξη του φυσικού δασικού οικοσυστήματος (υπάρχουσας δασικής χλωρίδας και πανίδας). Ο εμπλουτισμός της βλάστησης να γίνει με φυτά που φύονται και ευδοκιμούν στο συγκεκριμένο χώρο σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο στα πλαίσια της παγκόσμιας προσπάθειας που γίνεται για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

– Να δημιουργηθεί δίκτυο χώρων ανάπαυσης (παγκάκια, καθίσματα, κιόσκια) με φυσικά δομικά υλικά (ξύλο περιοχής, πέτρα) ώστε να γίνει ελκυστικός ως χώρος περιπάτου αλλά και γενικότερων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων με θέμα την Ελληνική βιοποικιλότητα.

– Μέριμνα καθαρισμού του δάσους από εξειδικευμένο προσωπικό και τοποθέτηση καλαίσθητων κάδων (ξύλινων) απορριμμάτων σε όλα τα μονοπάτια και τους δρόμους του κτήματος που θα είναι επισκέψιμα από το κοινό.

– Εκχώρηση περιοχών για αγροτική χρήση (μόνο χρηστική) και ανάπτυξη καλλιεργειών βιολογικών για τις ανάγκες του κτήματος κατά προτίμηση σε οικογένειες αγροτών και σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο.

– Λειτουργία 4 κυρίων εισόδων πρόσβασης στο κτήμα (Κρυονέρι, Λεωνίδας, Λεύκας, Κιθάρας) με χωροθέτηση parking πίσω από το Λεωνίδα και πιθανώς ενός ακόμα μικρού στην είσοδο της Λεύκας αλλά και στο χώρο δίπλα στο κτίριο των Στρατώνων. Στην είσοδο του Κρυονερίου υπάρχει χώρος για μεγαλύτερης χωρητικότητας parking.

– Συντήρηση και ανάδειξη όλων των δρόμων, αλεών και μονοπατιών του κτήματος. Κατά προτίμηση με κύριο υλικό το πεπιεσμένο χώμα. Συντήρηση όλων των ασφαλτοστρώσεων. Δημιουργία πλακόστροτου μονοπατιού προς το Βασιλικό Κοιμητήριο ή τοποθέτηση κρομών δέντρων που θα δημιουργήσουν αναβαθμίδες.

– Την αναστύλωση όλων το κτισμάτων που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή του κτήματος και την χρήση τους για την κάλυψη αναγκών στέγασης δραστηριοτήτων του κτήματος.

– Ειδική περίφραξη με κάγκελα του κεντρικού κήπου του Ανακτόρου και σχεδιασμός του σύμφωνα με τους υπάρχοντες χάρτες αρχιτεκτονικής τοπίου του Κτήματος. Φύτευσή του με κατάλληλα λουλούδια και θάμνους. Ο κήπος του Ανακτόρου θα πρέπει να αποτελέσει υπαίθριο Μουσείο μιας και αποτελεί από τα λίγα δείγματα της Αγγλικής Σχολής αρχιτεκτονικής τοπίου στη χώρα μας.

– Περίφραξη του Ιστορικού Πυρήνα του κτήματος και ειδική περίφραξη του βασιλικού κοιμητηρίου.

– Αξιοποίηση και ανάδειξη της διαδρομής προς τη λίμνη Κιθάρα με επαναλειτουργία της Λίμνης και ειδική μέριμνα για την προστασία των πέτρινων γεφυριών. Πιθανή χωροθέτηση μικρού ξύλινου καφέ-αναψυκτηρίου δίπλα στη λίμνη κάτω από τα πλατάνια. Εγκατάσταση μικρού ορνιθώνα με χήνες και πάπιες.

– Φωτισμός με ειδικούς καλαίσθητους μαντεμένιους φανούς των αρχών του 20ου αιώνα.

– Αστυνομική περιφρούρηση του κτήματος όλο το 24ωρο και πρόγραμμα ιδιωτικής εταιρείας φύλαξης.

– Μελέτη αντιπυρικής προστασίας, αντιπυρικές ζώνες και δημιουργία πυροσβεστικού σταθμού. Συγκέντρωση νερού κατά τη διάρκεια του χειμώνα σε τεχνικές λίμνες (δημιουργία υδροβιοτόπων) αλλά και συντήρηση του συστήματος άρδευσης τους κτήματος με ταυτόχρονη συντήρηση δικτύων και δεξαμενών.

– Ειδική μελέτη βιολογικής διαχείρισης αποβλήτων με παραγωγή βιοκαυσίμων και λιπασμάτων.

-Ειδική μελέτη για την θέρμανση και ψύξη των κτιρίων. Πιθανή βιώσιμη και περιβαλλοντολογική λύση είναι αυτή της γεωθερμίας.

– Μελέτη εκροής των όμβριων υδάτων από τα κτίρια και τους κοινόχρηστους χώρους. Συντήρηση και διανοιξη των φυσικών εκροών νερού.

– Αξιοποίηση όλων των υπόγειων υδάτων στην ευρύτερη περιοχή του κτήματος.

– Σύσταση εθελοντικών ομάδων και δράσεων εθελοντισμού σε όλο το κτήμα.

– Μελέτη για τον μέγιστο αριθμό επισκεπτών σε χρονικές ζώνες και εποχές.

– Κρίνεται άμεση προτεραιότητα η αποκατάσταση και η ανάδειξη του Βασιλικού Κοιμητηρίου ως τουριστικού προορισμού. Αποκατάσταση και τελειοποίηση του εσωτερικού του Μαυσωλείου. Καθαρισμός του περιβάλλοντος χώρου του κοιμητήριου, χάραξη πέτρινων μονοπατιών που οδηγούν στους τάφους και φύτευση του με λουλούδια. Στο Φυλάκιο των Τάφων δημιουργείται Μουσείο Βασιλικού Κοιμητηρίου και μικρό Μουσείο της Αρχαίας Δεκέλειας.

– Δημιουργία κέντρου ενημέρωσης κοινού στο φυλάκιο της πύλης. Παραχώρησή του και σε εθελοντικές οργανώσεις.

– Δημιουργία πωλητηρίου  στο σπίτι του Αρχικηπουρού. Στο ίδιο κτίριο χωροθετείται και το εκδοτήριο εισιτηρίων και γραφεία ξεναγών και διοικητικού προσωπικού, μαζί με την χρήση της Οικίας Δασοφύλακα. Είναι τα μοναδικά κτίρια υποδοχής δίπλα στην κύρια είσοδο του κτήματος και το μεγάλο parking.

-Δημιουργία χώρων υγιεινής και αποδυτήρια για το γήπεδο τένις στο κτίριο της Γεννήτριας.

– Δημιουργία δικτυακού κόμβου και οnline shop.

– Λειτουργία των γραφείων διοίκησης του κτήματος (ειδικός φορέας διαχείρισης) στο κτίριο του Προσωπικού-Υπασπιστήριο-Κτίριο Τηλεπικοινωνιών. Στο κτίρο του Προσωπικού εντάσσονται και τα εκπαιδευτικά προγράμματα.

– Εγαστήρι Ξυλογλυπτικής-Κεραμεικής (μάνδρα).

– Ιατρείο (Οικία Φροντιστή).

– Πιθανή δημιουργία νερόμυλου στο ποτάμι για εκπαιδευτικούς κυρίως λόγους.

– Συντήρηση του Φυλακίου της Πύλης της Βαρυμπόμπης και μετατροπή του σε πληροφοριακό κέντρο των επισκεπτών με ένα μικρό καφέ και πωλητήριο αλλά και τμήμα ενοικίασης ποδηλάτου.

– Πιθανή δημιουργία μικρής μονάδας φιλοξενίας προς το Κρυονέρι με συντήρηση της εκεί λίμνης και πιθανόν μικρό γήπεδο γκόλφ.

– Μετακίνηση εντός του Ιστορικού πυρήνα με μικρά ηλεκτροκίνητα αυτοκινητάκια του γκόλφ. Χρήση τους και από τα ΑΜΚΑ. Μελλοντικά μπορεί να υπάρξει μελέτη εγκατάστασης μέσου σταθερής τροχιάς εντός του κτήματος.

Αθήνα, Μάρτιος 2012

Βασίλης Κουτσαβλής