Ενα θαύμα που μπορεί να σώσει το Τατόι

To 2008 η τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού υποσχόταν ότι το Τατόι θα αποκτούσε σύντομα οργανισμό διαχείρισης και ότι το πρώην βασιλικό κτήμα θα ήταν επισκέψιμο σε πέντε χρόνια. Στον έκτο χρόνο πια, έγιναν κάποια βήματα, όχι όμως θαύματα. Ενα από τα μεγάλα έργα της Αττικής που επρόκειτο να προχωρήσουν αξιοποιώντας ένα σημαντικό τουριστικό προϊόν για τη χώρα, συμβάλλοντας στην ευρύτερη τοπική ανάπτυξη, σκοντάφτει πάλι στην έλλειψη συνεννόησης μεταξύ των υπευθύνων.

Την ώρα που άλλα μεγάλα έργα στην Αττική υλοποιούνται ή ολοκληρώνονται όπως το Ακροπόλ Παλλάς, η Aυλή των θαυμάτων στην Πλάκα, η Πινακοθήκη, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και το Λύκειο του Αριστοτέλη, το Τατόι είναι φανερό ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει μόνο με τη βοήθεια του κράτους.

Το πρώην βασιλικό κτήμα χρειάζεται και τη βοήθεια του ιδιωτικού τομέα. Και είδαμε τι μπορεί να προσφέρει στην Αθήνα η ιδιωτική πρωτοβουλία. Το παράδειγμα των πρωτοποριακών έργων του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου στον χώρο του Παλαιού Ιπποδρόμου είναι χαρακτηριστικό, όπως τώρα η βοήθεια του Ιδρύματος Ωνάση στην ανάπλαση του άξονα της Πανεπιστημίου.

Το ΥΠΟΟΑ με την αρωγή του ΕΣΠΑ προχώρησε σε συντηρήσεις 3.500 κινητών αντικειμένων (διατέθηκαν 1.194.000 ευρώ) τα οποία φυλάσσονται σε αποθήκες του πρώτου μουσείου της χώρας, της Πινακοθήκης κ.α. Και ακόμη κι όταν οι κάνουλες στέρεψαν εξασφάλισε από τους ελάχιστους εθνικούς πόρους του 2013 περίπου 100.000 ευρώ για σωστικά έργα σε κτίρια, και άλλες 30.000 ευρώ πρόσφατα, για τον ίδιο λόγο. Επιπλέον, παρότι στη νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020 δίνεται έμφαση στην κοινωνική βιωσιμότητα όσων δημιουργήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, την ενίσχυση του σύγχρονου πολιτισμού και όχι τόσο στα έργα υποδομής, το υπουργείο μεταθέτει το ποσό των 6 εκατ. που είχε προϋπολογιστεί, στη νέα προγραμματική περίοδο.

Το πρώην ανάκτορο άδειασε, αλλά βρίσκεται σε κακή κατάσταση. Αντίθετα, ολοκληρώθηκαν τα έργα στον ναό της Αναστάσεως, απ’ όπου σύντομα θα απομακρυνθούν οι σκαλωσιές. Ο Σύλλογος Φίλων του Κτήματος Τατοΐου, έχοντας λάβει το «πράσινο φως» από το ΥΠΠΟΑ, υλοποιεί το σχέδιο προετοιμασίας μελετών. Ωστόσο, ο πρόεδρός του, Βασίλης Κουτσαβλής ανησυχεί: «Πρέπει να συγκληθεί άμεσα κοινή σύσκεψη των υπουργείων Πολιτισμού, Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης και ενδεχομένως της Περιφέρειας Αττικής ώστε να αναζητηθούν τρόποι χρηματοδότησης των έργων». Ποντάροντας όπως και το υπουργείο Πολιτισμού στις συμπράξεις Δημοσίου και ιδιωτικού τομέα σε σχέση με την αξιοποίηση και επαναλειτουργία των εγκαταστάσεων, προτείνει και την υιοθεσία κτιρίων κατά τα πρότυπα της πλατείας Συντάγματος, με στενή επίβλεψη των έργων από τις αρμόδιες υπηρεσίες. «Διαφορετικά θα χαθεί πολύτιμος χρόνος και οι μελέτες θα χρειάζονται επικαιροποίηση».

Η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Αττικής έχει έτοιμες εγκεκριμένες μελέτες για τα κτίρια γεννήτριας, οικίας δασοφύλακα και οικίας αρχικηπουρού. Ενέργειες πρέπει να γίνουν για: γκαράζ, οικία φροντιστή, ελαιοτριβείο, οινοποιείο, κτίρια μάνδρας, βουτυροκομείο κ.λπ. Στο μεταξύ, πριν από λίγες ημέρες παραδόθηκε από τον σύλλογο η μελέτη του βουτυροκομείου, η οποία περιμένει έγκριση στο ΚΣΝΜ.

Αμεσα ξεκινούν οι μελέτες του υπασπιστηρίου, του οινοποιείου. Σε καλό δρόμο βρίσκεται η προετοιμασία για την ιστορική οικία Στουρμ. Ο Σύλλογος Φίλων απέστειλε πρόσκληση ενδιαφέροντος για
την υποβολή οικονομικών προσφορών του εμβληματικού ξενοδοχείου «Τατοΐον», ενώ την περασμένη Κυριακή ξεναγήθηκαν εκεί εκπρόσωποι αρχιτεκτονικών γραφείων–μέλη του ΤΕΕ. Είναι φανερό πως πολλά άλλαξαν στην αντιμετώπιση του κοινού για το πρώην βασιλικό κτήμα. Ιδεολογικές αγκυλώσεις ξεπεράστηκαν, τα πρώτα βήματα έγιναν, πολλοί τρέχουν στις ξεναγήσεις και τις δράσεις του συλλόγου (έχει 200 τακτικά μέλη και 3.000 φίλους), όπως ο καθαρισμός που προγραμματίστηκε για το άλλο Σάββατο.

Η σύσταση του φορέα διαχείρισης του κτήματος για τον συντονισμό των δράσεων είναι απαραίτητη, όπως και η αναζήτηση πόρων. Το υπουργείο Πολιτισμού έβαλε το χέρι στην τσέπη, απομένει το υπουργείο Περιβάλλοντος, που έχει κυρίαρχο λόγο στο Τατόι και όμως δεν έχει αντλήσει πόρους από το Πράσινο Ταμείο, όπως υποσχόταν το 2012.

Από την πλευρά του υπουργείου Πολιτισμού η γ.γ. Λ. Μενδώνη τονίζει ότι αυτό που προέχει αυτή τη στιγμή είναι «να εγκριθεί ένα σχέδιο διαχείρισης, στο οποίο πρέπει να συμφωνήσουν τα υπουργεία ΠΕΚΑ, Πολιτισμού, Αγροτικής Ανάπτυξης και οι ιδιώτες».

Πρόσφατα παρουσιάστηκε από τη Europa Nostra και την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού πρόταση για την αποκατάσταση – αξιοποίηση του κτήματος, την οποία στηρίζει και ο ΣΦΚΤ. Απομένει, ιθύνοντες και ενδιαφερόμενοι να βρουν ένα σημείο συμφωνίας. Αν προχωρήσει ένα μεγάλο έργο, όπως η αποκατάσταση του πρώην ανακτόρου σε ιστορικό μουσείο, θα λειτουργήσει ως πόλος έλξης και για άλλα έργα στο κτήμα. Εχει σημασία, έτσι όπως είναι σήμερα η χώρα, να υπάρξει σύγκλιση δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αν θέλουμε να γίνει κάτι στο Τατόι αντί για ένα βήμα μπρος και δύο πίσω.

Της Γιώτας Συκκά, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 22-03-2014