Θερινό ανάκτορο Τατοΐου, πολιτιστικό μήλον της Έριδος

Πριν από λίγο καιρό στη Ρωσία, ένα μικρό ανάκτορο, το Farm Palace στο ανακτορικό συγκρότημα του Πέτερχοφ, έκανε εγκαίνια. Ανοιξε τις πύλες του ως ακόμη ένας εξαιρετικός τουριστικός προορισμός που αναδεικνύει το μεγαλείο της ρωσικής Ιστορίας. Το Farm Palace έστειλε τους αρχιτέκτονές του ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ να αντιγράψουν, εγκαταλείποντας τα σχέδια του Τσίλερ για τη δημιουργία ενός υπερμεγέθους ανακτορικού συγκροτήματος. Σε μια πολιτισμένη, ώριμη και δημοκρατική κοινωνία, το μέλλον του Τατοΐου θα ήταν ολοφάνερο. Χτίστηκε από έναν βασιλιά ως θερινή κατοικία και σταδιακά μετατράπηκε σε μόνιμη κατοικία της βασιλικής οικογένειας προσδίδοντας στον χώρο μια διάσταση ιστορική. Το επισκέφθηκαν και φιλοξενήθηκαν σε αυτό ιστορικές φυσιογνωμίες. Κυβερνήσεις ορκίστηκαν στα δωμάτιά του, Πρόεδροι της Δημοκρατίας το χρησιμοποίησαν ως κατοικία, γνώρισε χαρές και λύπες συνυφασμένες με την πορεία του ελληνικού έθνους για περισσότερο από έναν αιώνα. Το ίδιο το κτίριο λοιπόν είναι σε θέση να διηγηθεί στους επισκέπτες του την ιστορική του πορεία. Με βάση αυτή την αρχή είναι νομίζω πολύ ξεκάθαρος ο μουσειακός του χαρακτήρας.

Το πολιτιστικό μάρκετινγκ ανοίγει τους ορίζοντες και αφαιρεί οποιασδήποτε μορφής προκατάληψη για το πώς αντιμετωπίζουμε την Ιστορία. Γι’ αυτό πρέπει να αποτελέσει το όπλο μας και το ανταγωνιστικό μας πλεονέκτημα. Προσπάθειες και φωνές αποπροσανατολισμού που ακούστηκαν και ακούγονται περί εγκατάστασης στο ανάκτορο Τατοΐου αρχαιολογικών ευρημάτων της Δεκέλειας μάλλον πονηρούς σκοπούς εξυπηρετούν και είναι ψήγματα κομπλεξισμού και φοβικών συμπλεγμάτων. Δεν αντιλέγει κανείς ότι είναι σημαντικό να αναδειχθεί και η αρχαία κληρονομιά του κτήματος. Οχι όμως στο κεντρικό ανάκτορο και όχι με την ένταση που ίσως επιχειρηθεί. Αρχαιολογικά μουσεία η χώρα μας έχει πολλά και σημαντικά! Γιατί δηλαδή άλλο ένα στο Τατόι; Εξάλλου, 40 κτίρια στο κτήμα, κάπου θα βρεθεί να μπει και η συλλογή της αρχαίας Δεκέλειας!

Το Μουσείο Τατοΐου οφείλει να αναδείξει την Ιστορία των ανθρώπων-ηγετών που έζησαν σε αυτό, το αγάπησαν, γεννήθηκαν σε αυτό και πέθαναν σε αυτό. Το εννοιολογικό πλαίσιο για την ερμηνευτική προσέγγιση της ιστορικής πορείας του κτιρίου θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα κύρια θέματα:

1. Το ανάκτορο ως ιδιωτική κατοικία-μουσείο που σχετίζεται με την ιδιωτική ζωή των βασιλέων της Ελλάδος και της οικογένειάς τους.

2. Το ανάκτορο ως ιστορικός τόπος-μουσείο όπου εκτυλίχθηκαν σημαντικές πτυχές της νεότερης ιστορίας και επηρέασαν την ελληνική Ιστορία.

3. Το ανάκτορο ως μουσείο-χώρος εργασίας, που θα διηγηθεί την Ιστορία όλων αυτών των ανθρώπων που εργάστηκαν στην υπηρεσία των βασιλέων και των οικογενειών τους.

Με βάση τις παραπάνω κατηγορίες μπορεί να αποκατασταθεί το εσωτερικό του χώρου και να αναδειχθεί η χρήση τού κάθε δωματίου ξεχωριστά. Ιδιαίτερη μελέτη χρειάζεται έτσι ώστε οι εσωτερικοί χώροι να φτάσουν στη μορφή για την οποία σχεδιάστηκαν και να πάρουν και τις αντίστοιχες ονομασίες. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, το δωμάτιο της βασίλισσας ή το γραφείο του βασιλιά ή το κελάρι και η τραπεζαρία να πάρουν άλλη μορφή. Είναι σημαντικό ο επισκέπτης να μπορεί να κατανοήσει βλέποντας ένα δωμάτιο τι ήταν αυτό και πώς χρησιμοποιούνταν. Σε αυτό θα βοηθήσει σημαντικά η επανατοποθέτηση των κινητών αντικειμένων της βασιλικής οικογένειας στους χώρους για τους οποίους ήταν προορισμένα. Απουσία εκθεμάτων, κάποιοι χώροι μπορούν να μετατραπούν σε χώρους περιοδικών εκθέσεων, καθώς επίσης μπορεί να φιλοξενηθούν φωτογραφίες ιστορικών γεγονότων που εκτυλίχθηκαν στο κτήμα αλλά και σημαντικών προσωπικοτήτων που το επισκέφθηκαν.

Η διεύθυνση του μουσείου οφείλει να είναι προσανατολισμένη στον εμπλουτισμό των συλλογών με αντικείμενα που είτε έχουν κλαπεί είτε έχουν πωληθεί, έτσι ώστε να συμπληρωθούν σημαντικά κενά στον σχεδιασμό της μουσειολογικής μελέτης που ενδεχομένως να προκύψουν. Οι Φίλοι Κτήματος Τατοΐου έχουν ήδη ξεκινήσει την έρευνα και θα συνδράμουν σε αυτό τις αρμόδιες υπηρεσίες.

Το επίπεδο του πολιτισμού μιας χώρας κρίνεται αν μη τι άλλο από τον σεβασμό απέναντι στην ίδια του την Ιστορία, τη μελέτη της και την αντικειμενική θεώρησή της. Οφείλουμε να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές τη δυνατότητα να κατανοήσουν το παρελθόν τους και να ατενίσουν το μέλλον με αισιοδοξία.

Πηγή: Eφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. 15/03/2011. Του Βασιλη Κουτσαβλη (Ο κ. Β. Κουτσαβλής είναι πρόεδρος του προσωρινού Δ.Σ. του Σωματείου “Φίλοι Κτήματος Τατοΐου”.