Στο Τατόι, μια Κυριακή με κόσμο…

Επίσκεψη στο πρώην βασιλικό κτήμα

Η σιδερένια πύλη είναι επιδεικτικά κλειστή για να μην μπαίνουν στο εσωτερικό αυτοκίνητα και πούλμαν, ενώ η απαγορευτική κορδέλα της Αστυνομίας αποτρέπει κάθε διάθεση για επιπλέον ερωτήσεις. Αλλωστε, σε ποιον; Δεν ήμασταν οι μόνοι που επισκεφθήκαμε εκείνη την Κυριακή το παραιτημένο και για χρόνια απαξιωμένο κτήμα του Τατοΐου, το οποίο τα Σαββατοκύριακα γίνεται προορισμός εκτόνωσης για πολλούς κατοίκους του κέντρου. Ολοι γνωρίζουν πια, πως οι επισκέπτες αυξάνονται στο τέλος της εβδομάδας, ενώ άρχισαν να οργανώνονται και ξεναγήσεις των «Φίλων του Κτήματος» για όσους θέλουν να μάθουν την ιστορία και τα δράματα που παίχτηκαν σε αυτή την έκταση των 47.000 και πλέον κτημάτων, από το 1884, όταν άρχισε να ανεγείρεται η πρώην βασιλική έπαυλη. Και παρότι το γνωρίζουν τα συναρμόδια υπουργεία, το πρώην βασιλικό κτήμα, που δόθηκε κατά τα άλλα στους Ελληνες πολίτες και είναι επισκέψιμο –έστω ανεπίσημα–, εξακολουθεί να μένει εγκαταλελειμμένος και αφιλόξενος τόπος χωρίς να προσφέρει ούτε τα στοιχειώδη.«Μια σανίδα, ρε παιδιά!». Ολοι ψάχναμε το ίδιο. Μια σανίδα σωτηρίας για να αποφύγουμε τη λάσπη από τα νερά της βροχής που είχαν βαλτώσει το τοπίο στο άνοιγμα του ρημαγμένου φράχτη. Λίγα ζιγκ ζαγκ και όλοι μαζί, άγνωστοι οι περισσότεροι μεταξύ μας, βρεθήκαμε στον κεντρικό δρόμο μαζί με ποδηλάτες, άλλους αποφασισμένους για τζόγκινγκ και παρέες μικρών εξερευνητών. Μοναδική παραφωνία, τα ντυμένα με στρατιωτικές στολές αδέλφια που καμάρωναν δίπλα στον στητό πατέρα, μετά μια επίσκεψη στο νεκροταφείο του κτήματος.

Το ανάκτορο κλειστό μέσα στο σκουριασμένο συρματόπλεγμα περιμένει τους ανθρώπους του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, ενώ λίγα μέτρα πιο κάτω η πισίνα θυμίζει βούρκο. Στους στάβλους κοντά, η ταμπέλα προειδοποιεί αυστηρά τους περαστικούς για όσα δεν επιτρέπονται στο κτήμα. Η ηλικιωμένη κυρία παρ’ όλα αυτά με επιμονή ξεριζώνει το φυτό που θα μεγαλώσει στο αθηναϊκό μπαλκόνι της, τα δεκάδες τετράποδα χαίρονται το παιχνίδι στη μεγάλη αλάνα, ενώ όλο και κάποιος παίρνει ένα ευτελές ενθύμιο από τα ερείπια. Για υποχρεώσεις ούτε λόγος. Το κτήμα δεν έχει ούτε μια χημική τουαλέτα για το κοινό. Εκτεθειμένοι όλοι στο άνοιγμα της φύσης. Υπάρχουν όμως και καλά νέα. Η υπογραφή για το πρώτο 1,5 εκατ. ευρώ μπήκε (από τα 8 εκατ. του ΕΣΠΑ). Και όπου να ’ναι οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού ανοίγουν το ανάκτορο για να ξεκινήσουν την απομάκρυνση των αντικειμένων από το εσωτερικό. Η εξασφάλιση ενός ακόμη λυόμενου οικίσκου θα βοηθήσει να μεταφερθούν και τα υπόλοιπα που βρίσκονται στο παρατημένο κτίριο ώστε να συνεχίσει τις εργασίες της η Διεύθυνση Συντήρησης, η οποία έχει προχωρήσει με τα 3.500 αντικείμενα όπως η Εφορεία Αρχαιοπωλείων και Ιδιωτικών Συλλογών με την καταμέτρηση των αντικειμένων. Το επόμενο βήμα είναι μια γερή απολύμανση και στη συνέχεια να μπει και να τελειώσει σε ένα χρόνο –αν όλα πάνε καλά– η μελέτη από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεώτερων και Σύγχρονων Μνημείων. Μα, μπορεί να προχωρήσει σύντομα; Αν αποτυπωθούν με αυτεπιστασία, μπορεί να προχωρήσουν όλα σε ένα στάδιο, με μικρότερο κόστος και σε μικρό διάστημα, είναι η απάντηση των υπευθύνων. Τα κινητά έργα τέχνης θα μπορούσαν να αποτελέσουν βασικό υλικό μαζί με άλλα αντικείμενα από άλλες ιδιοκτησίες της πρώην βασιλικής οικογένειας ώστε να δημιουργηθεί στο ανάκτορο το μουσείο του κτήματος. Και μαζί με μια ελάχιστη –για την αρχή– αξιοποίηση στις διαδρομές, στους χώρους υγιεινής και κάποια καθιστικά, να δώσουν στην παραιτημένη έκταση μια ελπίδα για κάτι καλύτερο.

Η κινητοποίηση του υπουργείου Πολιτισμού, πάντως, σε μια εποχή που τα χρήματα δεν επαρκούν, δείχνει τη διάθεση της ηγεσίας να γίνουν γρήγορα βήματα. Αλλωστε, ο υπουργός Πολιτισμού κ. Π. Γερουλάνος εδώ και μήνες είχε συμφωνήσει με τη συνάδελφό του κ. Τ. Μπιρμπίλη ότι «με το Τατόι κάτι πρέπει να γίνει», ώστε να μη χαθεί ακόμη μία ευκαιρία.

Με το Χαροκόπειο

Το ΥΠΕΚΑ σε συνεννόηση με το ΥΠΠΟΤ προχωρεί σε μικρό διαγωνισμό για τη σύνταξη μελέτης χρήσεων γης, ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται και οι συζητήσεις για την αξιοποίηση μονάδων του κτήματος. Τη χρήση και διαχείριση τμημάτων του, όπως του οινοποιείου από ιδιώτες. Η πρόταση της Ενωσης Οινοπαραγωγών για τη δημιουργία πρότυπης βιολογικής καλλιέργειας στο οινοποιείο έχει βρει θετική ανταπόκριση και στις δύο πλευρές, ενώ ενδιαφέρον έχει εκδηλωθεί και για την παραγωγή κι άλλων προϊόντων στο κτήμα. Το καινούργιο εντυπωσιακό νέο σχετίζεται με το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και την πιθανή συνεργασία τμημάτων του με στόχο τη μεσογειακή διατροφή, την εξειδίκευση και την παραγωγή προϊόντων του Τατοΐου. «Πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν μπορούν όλα να χρηματοδοτούνται από το κράτος», είναι το μήνυμα των εμπλεκόμενων υπουργείων για την υπόθεση της αποκατάστασης και ανάδειξης του πρώην βασιλικού κτήματος.

Εργα υπό κρατική προστασία

Η κήρυξη των 357 έργων τέχνης την περασμένη άνοιξη ήταν το πρώτο βασικό βήμα του ευρύτερου επιχειρησιακού προγράμματος, ενώ προς κήρυξη ετοιμάζονται κι άλλες κατηγορίες κινητών αντικειμένων. Η καταγραφή των έργων τέχνης, πάντως, έδειξε και τις προτιμήσεις των ιδιοκτητών τους: παραστατική ζωγραφική, κανένα αφηρημένο έργο, πολλές θαλασσογραφίες, πορτρέτα της οικογένειας, νεκρές φύσεις, πολλοί πίνακες με όψεις ανακτόρων. Οι περισσότεροι πίνακες κοσμούσαν τέως βασιλικές κατοικίες, είχε αποφανθεί η Διεύθυνση Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, επιχειρηματολογώντας υπέρ της κήρυξης των έργων σε μνημεία.

Πηγή: Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. 9/12/2011.Της Γιώτας Συκκά.