Το στοιχειωμένο Τατόι ζωντανεύει

Την ώρα που ο κόσμος πυκνώνει τις κυριακάτικες βόλτες του, τα αρμόδια υπουργεία «ξεπαγώνουν» το διάταγμα Σουφλιά

Η απαγορευτική κορδέλα προβάλλει επιδεικτικά μπροστά μας, όπως και το περιπολικό στην κεντρική κλειστή πύλη, που αποτρέπει κάθε κυριακάτικο επισκέπτη να μπει στο ανεπίσημα επισκέψιμο κτήμα Τατοΐου. Οχι ότι χρειάζεται κανείς άδεια. Τα ανοίγματα στους θάμνους δεξιά και αριστερά μοιάζουν παιχνίδι για τους εκδρομείς που αναζητούν σανίδες και πέτρες για να ξεπεράσουν τα εμπόδια της φύσης. Οι τακτικοί γνωρίζουν τα κατατόπια: «από ‘δω ελάτε».

Κάποιοι υψώνουν τον παιδικό εξοπλισμό για να μην πέσει στις λάσπες και άλλοι παίρνουν τα ποδήλατα στα χέρια προκειμένου να φτάσουν στον κεντρικό δρόμο του κτήματος που οδηγεί στο φυλάκιο. Που λέει ο λόγος φυλάκιο. Κανείς δεν περιμένει κανέναν. Είναι όμως το σημείο που συνωστίζονται όλοι, διστάζοντας αν θα στρίψουν για το ανάκτορο ή θα συνεχίσουν προς τους στάβλους. Νεαρόκοσμος αποφασισμένος για δυνατό τζόκινγκ, μπερδεύεται με ομάδες έμπειρων ποδηλατών, μικρότερων αδέξιων που αποχωρίζονται την παιδική σιγουριά και τις βοηθητικές ρόδες, ενώ μεγάλες παρέες τρέχουν για πικ νικ. Ο καπνός ανησυχεί κάποιους, όχι όμως την παρέα που ψήνει. Δεν είναι η μόνη που αδιαφορεί για τις απαγορευτικές ταμπέλες. Αυτή ακριβώς η άναρχη εικόνα που επαναλαμβάνεται τα Σαββατοκύριακα από τη στιγμή που άνοιξε ο καιρός και η όρεξη των Αθηναίων, είναι που ανησυχεί τον Ομιλο Φίλων του Δάσους. Η ανάγκη του κόσμου να απομακρυνθεί από το κέντρο και η οικονομική διασκέδαση δημιουργούν αυτές τις καταστάσεις στην περιοχή Βαρυμπόμπης – Τατοΐου – Κατσιμιδίου – Κρυονερίου που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια της μοναδικής εστίας πρασίνου. «Σκεφτείτε, το ενδεχόμενο του τι θα μπορούσε να συμβεί, εάν εκδηλωθεί μια μικρή πυρκαγιά στην περιοχή αυτή» κρούουν των κώδωνα κινδύνου μπροστά στον φόβο της Πρωτομαγιάς. Αλλά τι γίνεται ακριβώς με το κτήμα Τατοΐου, αυτή τη σημαντική περιουσία του ελληνικού Δημοσίου που απαξιώνεται -λόγω έλλειψης συνεννόησης και αγκυλώσεων- χρόνια τώρα; Τα υπουργεία Πολιτισμού και Περιβάλλοντος (ΥΠΕΚΑ) προσπαθούν να ξεμπλοκάρουν την υπόθεση, με μεγαλύτερη ζέση λίγο πριν από τις εκλογές, ώστε να γίνει κάτι με τα έργα στο κτήμα. Μοχλός πίεσης φαίνεται να στάθηκε το ενδιαφέρον του κόσμου σε πολλαπλά επίπεδα.

Ιδρύματα, χορηγοί, κουμπαράδες και υιοθεσίες κτιρίων

Το ενημερωμένο κοινό για το πρώην βασιλικό κτήμα αυξάνεται καθημερινά. Αρκεί να παρακολουθήσει κανείς τις ξεναγήσεις του Συλλόγου Φίλων του Κτήματος Τατοΐου (1.000 μέλη), για να διαπιστώσει τη μεταστροφή. Η ανταπόκριση του κόσμου -χωρίς μάλιστα τις ιδεολογικές επιφυλάξεις του παρελθόντος- φάνηκε και στον «Παρνασσό», στην πρόσφατη παρουσίαση των προτάσεων αξιοποίησης. Προτάσεις που βασίστηκαν σε εκείνες που κατέθεσε από το 2005 η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος με τις οποίες συντάσσεται και ο ιστορικός Κ. Σταματόπουλος, συγγραφέας του δίτομου «Χρονικού του Τατοΐου» και του πρόσφατου οδηγού «Τατόι: Περιήγηση στον χρόνο και τον χώρο» (εκδόσεις Καπόν»).

«Πιστεύουμε στη βιωματική σχέση» ξεκαθαρίζει ο πρόεδρος του συλλόγου Βασίλης Κουτσαβλής, τονίζοντας πως οι προτάσεις τους βασίζονται και στην εμπειρία αντίστοιχων κτημάτων του εξωτερικού: Windsor Castle & Great Park, Sandringham Estate, Highrove, Balmoral Castle, Chatsworth Estate. Κύριο μέλημα του οργανισμού για την αξιοποίηση του κτήματος είναι «η προστασία του περιβάλλοντος, η προβολή της ιστορικής του αξίας, αλλά και η ανάδειξή του σε πάρκο οικολογίας με πρακτικές βιολογικής καλλιέργειας και κτηνοτροφίας».

Η αλήθεια είναι ότι πολλοί έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον γι’ αυτό το σκέλος. Ο Γιάννης Μπουτάρης και ο Σωτήρης Ιωάννου για τους αμπελώνες, αρκετές γαλακτοβιομηχανίες, το Πανεπιστήμιο Πατρών για τους ελαιώνες κ. ά. Η ευαισθητοποίηση όμως του κόσμου για τη σωτηρία του κτήματος οφείλεται αποκλειστικά στον Σύλλογο Φίλων και τον δραστήριο πρόεδρό του ο οποίος «ξύπνησε» το ενδιαφέρον του ετερόκλητου κοινού: απλοί πολίτες, γνωστά ιδρύματα, χορηγοί, εταιρείες, αλλά και οι Ελληνες του εξωτερικού. Μια υπολογίσιμη οικονομική δύναμη, αφού όλοι δηλώνουν έτοιμοι να βοηθήσουν.

Ισχυρό χαρτί στην υπόθεση της «σωτηρίας Τατοΐου» είναι η ίδρυση κουμπαράδων κατά τα πρότυπα του «Διαζώματος» του Σταύρου Μπένου και η «υιοθεσία» κηρυγμένων κτιρίων προκειμένου να τρέξουν τα έργα. Ο καθένας προσφέρει ό, τι μπορεί για να μη χαθεί άλλη μια ευκαιρία. Αυτό ακριβώς πέτυχε ο Στ. Μπένος με τα αρχαία θέατρα της χώρας.

Τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού τρέχουν να κερδίσουν τον χαμένο χρόνο. Προεκλογική ανησυχία; Είναι μήνες που ουλεύουμε, διαφωνούν από το ΥΠΠΟΤ. Ο Αρης Αλεξόπουλος, γενικός γραμματέας του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής λέει στην «Κ»: «Ενισχύουμε το Π. Δ. του Σουφλιά (2007) με διάταξη στον νέο ΓΟΚ, ώστε να έχει ο φορέας διαχείρισης ένα δυνατό Δ. Σ. στο οποίο θα μετέχουν ως εκπρόσωποι γ. γ. υπουργείων: Δημόσιας Περιουσίας, Πολιτισμού, Περιβάλλοντος, αλλά και προσωπικότητες. Στην ουσία “ξεπαγώνουμε’’ το Π. Δ. και το συμπληρώνουμε προκειμένου να αναζητηθούν πόροι και ένα ευέλικτο σχέδιο ανάπτυξης».

Η μελέτη που είχε αναθέσει ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος και επρόκειτο να παρουσιαστεί τον Απρίλιο δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, γιατί «ζητήθηκε να προκηρυχτούν και άλλες μελέτες, οι οποίες τεκμηριώνουν χρηματοοικονομικά εναλλακτικά σενάρια αξιοποίησης και ανάπτυξης δραστηριοτήτων, πριν πάρουμε νομοθετική πρωτοβουλία επί του θέματος». Το ΥΠΕΚΑ θέλει δραστηριότητες που θα δώσουν πόρους, όπως η εναλλακτική γεωργία, οι βιολογικές καλλιέργειες κ. ά. Το «μπίζνες πλαν του Τατοΐου θα είναι έτοιμο ώς το καλοκαίρι. Ο φορέας Τατοΐου μάλιστα θα μπορεί να αντλήσει πόρους από το Πράσινο Ταμείο» λέει ο κ. Αλεξόπουλος, τονίζοντας πως στο μεταξύ προχωρούν τα ζητήματα της περίφραξης και της φύλαξης.

Αυτή η νομοθετική ρύθμιση που «συμπληρώνει το διάταγμα του Σουφλιά μάς λύνει και τα χέρια» τονίζει και η γ. γ. του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η οποία δηλώνει κατηγορηματικά πως «το ανάκτορο θα αδειάσει από κούτες και αντικείμενα ώς τις αρχές Μαΐου και θα ακολουθήσει η αρχιτεκτονική μελέτη». Υπογραμμίζει πως δεν κινδυνεύουν να χαθούν τα 6,5 εκατ. ευρώ (δόθηκε το 1,5 εκατ.) και ότι κινούνται μέσα στα χρονικά πλαίσια του ΕΣΠΑ. Στα υπόλοιπα κτίρια του κτήματος ελλείψει εθνικών πόρων μελέτες δεν έγιναν. Γίνονται μόνο μικρές σωστικές επεμβάσεις και προχωράει το έργο της συντήρησης κτιρίων, κινητών αντικειμένων και η συντήρηση των τοιχογραφιών του Κοιμητηριακού Ναού της Αναστάσεως. «Πιστεύω αυτό που υποστήριζα και το 2003 όταν το κτήμα περιήλθε στην ιδιοκτησία του Δημοσίου. Στο Τατόι πρέπει να υπάρχει ένας συνδυασμός της κρατικής παρουσίας με ιδιωτικούς φορείς -σε καθορισμένα πλαίσια- ώστε να μπορεί το κτήμα σε ένα μεγάλο του βαθμό να είναι αυτοχρηματοδοτούμενο» καταλήγει η κ. Μενδώνη.

Οικονομικά βιώσιμο, με σεβασμό στην Ιστορία

Κάποιοι ανησυχούν μήπως αυτή η ανάδειξη καταλήξει σε κάποιον καινούργιο κρατικοδίαιτο φορέα σαν εκείνους που κλείνουν τον τελευταίο καιρό. Πρέπει να είναι ένας φορέας ευέλικτος που θα απασχολεί έμπειρο προσωπικό και όχι αποσπασμένους υπαλλήλους, σημειώνουν γνώστες αρχιτέκτονες.

Για κτήμα οικονομικά βιώσιμο, αλλά με απόλυτο σεβασμό στην ιστορική φυσιογνωμία του μιλάει και ο Σύλλογος Φίλων, ο οποίος διαφωνεί με όσους ονειρεύονται συνεδριακά κέντρα και κλειστούς χώρους πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Οι δικές του προτάσεις ανάδειξης περιλαμβάνουν τη δημιουργία μουσειακής ενότητας, σκέλος φιλοξενίας, άθλησης και γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής. Ο κ. Β. Κουτσαβλής σημειώνει πως σχεδιάζονται τρία μουσεία. «Συγκεκριμένα στο κτίριο του ανακτόρου (κειμήλια της τέως βασιλικής οικογένειας), στα γκαράζ (Μουσείο Αμαξών και Αμαξιών) και στο φυλάκιο του κοιμητηρίου (έκθεση που σχετίζεται με τη ζωή και το έργο της οικογένειας, καθώς και τη διασύνδεσή τους με τους βασιλικούς οίκους της Ευρώπης). Προτείνεται ίδρυση εστιατορίου και χώρου εκδηλώσεων στο κτίριο των στρατώνων, καφέ και πωλητηρίου στο οίκημα των μαγειρείων δίπλα στο ανάκτορο, μονάδων φιλοξενίας στο κτίριο του ξενοδοχείου «Τατόιον» και όλων των γύρω κτιρίων (διευθυντηρίου, δασονομείου, οικίας αξιωματικών φρουράς) κατά τα πρότυπα του κτήματος Chatsworth. Το διοικητικό κέντρο μεταφέρεται στα κτίρια του υπασπιστηρίου και του προσωπικού, το ιατρείο χωροθετείται στην οικία φροντιστή, ενώ σε χώρο διαμονής καλεσμένων μετατρέπεται η οικία Στουρμ.

Στην αγροκτηνοτροφική μονάδα προβλέπεται η 100% επαναλειτουργία όλων των εγκαταστάσεων: οινοποιείου, νέου βουστασίου, ιπποστασίου, ελαιοτριβείου χοιροστασίου. Αναδεικνύονται ο ελαιώνας, τα αμπέλια, τα θερμοκήπια και ο οπωρώνας, επαναλειτουργεί το γαλακτοκομείο, δημιουργείται ορνιθώνας, ενώ θα πωλούνται -όπως στο παρελθόν- τα προϊόντα του κτήματος. Η εκτροφή κουνελιών σχεδιάζεται στις εγκαταστάσεις δίπλα στο ιπποστάσιο, η μελισσοκομία επεκτείνεται σε όλο το κτήμα, ενώ τα προϊόντα του δάσους (ξύλα, κάρβουνα, ρετσίνι) θα διατίθενται προς πώληση. Η παραγωγή του κτήματος να ενισχυθεί από την αξιοποίηση – επαναλειτουργία του πρώην βασιλικού κτήματος Πολυδενδρίου στη Λάρισα, που ανήκει στο ελληνικό Δημόσιο. Αξιοποιούνται, επίσης, όλες οι δυνατότητες για άθληση στο κτήμα».

Πηγή: Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. 01-04-2012 Της Γιώτας Συκκά