Κτήμα Τατοΐου: Ενα «προαναγγελθέν» έγκλημα

Μόνο έκπληξη δεν πρέπει να προκαλεί η «αναθέρμανση» του «ενδιαφέροντος» για το ξεπούλημα του πρώην βασιλικού κτήματος

Το πρώην βασιλικό κτήμα του Τατοΐου είναι πολύ κοντά πλέον στο ξεπούλημά του σε ιδιώτες, αποστερώντας έτσι από τον ελληνικό λαό ένα τεράστιο και πανέμορφο τμήμα της Πάρνηθας, 47.000 καταπράσινων στρεμμάτων (εκ των οποίων τα 15.000 στρέμματα κηρυγμένα ως εθνικός δρυμός), με 37 κτίρια διαφόρων χρονικών περιόδων και αρχιτεκτονικών – αισθητικών «σχολών», από τα οποία τα 29 είναι κηρυγμένα ως μνημεία. Και σα να μην έφταναν τα παραπάνω, στο κτήμα υπάρχουν και γνωστές, στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, θέσεις αρχαιοτήτων που δεν έχουν ακόμη ανασκαφεί.

Αυτό το οποίο απεργάζονταν όλες οι κυβερνήσεις του δικομματισμού έρχεται τώρα η συγκυβέρνηση, με αφορμή την κρίση, να το κάνει πράξη, είτε μέσω της παραχώρησής του στο Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων, είτε μέσω της μελέτης του Οργανισμού Αθήνας. Ο τρόπος έχει μικρή σημασία αφού και στις δύο περιπτώσεις το Τατόι μετατρέπεται σε οικονομικό «φιλέτο» και αστείρευτη «πηγή» επιχειρηματικής κερδοφορίας, με εμπορευματικές λειτουργίες κάθε είδους και με την πρόσβαση σε αυτό από το λαό να γίνεται πλέον με όρους… «πελατείας».

Το γεγονός ότι όλες οι πολιτικές ηγεσίες του υπουργείου Πολιτισμού, όλων των κυβερνήσεων, όλες τις προηγούμενες δεκαετίες δεν ψέλλιζαν «λέξη» για τη χρήση του χώρου παρά μόνο για τις σωστικές παρεμβάσεις της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας – που κι αυτές τις «έφαγε» το «μαύρο σκοτάδι» της υποχρηματοδότησης και του άγριου «τσεκουρώματος» σε δαπάνες και προσωπικό – κάθε άλλο παρά «ανεξήγητο» ήταν. Από το 2005, διάφορες «μη κυβερνητικές οργανώσεις» παρουσίασαν «προτάσεις» για «αξιοποίηση» του χώρου, με σαφή ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, αν όχι με άμεση «εμπλοκή» των ιδιωτών. Οι «προτάσεις» αυτές προέβλεπαν «διευρυμένο περιθώριο για την ιδιωτική πρωτοβουλία» και τη μετατροπή των κτιρίων σε εστιατόρια και ξενοδοχεία.

Τα σχέδια αυτά, βέβαια, «εμπνέονται» από την πολιτική των αστικών κομμάτων για παραχώρηση δημόσιας περιουσίας στο μεγάλο κεφάλαιο. Το ΚΚΕ από τότε και ακόμη παλαιότερα υπογράμμιζε ότι οι κυβερνήσεις σκοπίμως δε δεσμεύονταν για τη διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα της περιοχής με την αξιοποίησή της προς όφελος του λαού και την αποτροπή της επέλασης του μεγάλου κεφαλαίου στο σημαντικό αυτό πνεύμονα πρασίνου και λαϊκής περιουσίας. Το 2007, μάλιστα, οι Κομματικές Οργανώσεις Αθήνας και Αττικής οργάνωσαν και επιτόπια κινητοποίηση για τη διάσωσή του.

Το 2007 και με αφορμή την επίσκεψη του τότε υπουργού Πολιτισμού, Γ. Βουλγαράκη, στο Τατόι, ο «Ρ» σχολίαζε: «Η εκτίμηση του Γ. Βουλγαράκη ότι “είναι απολύτως ρεαλιστικό” να είναι επισκέψιμο το “ανάκτορο” (κεντρικό κτίριο) σε μια πενταετία εξαρτάται από τη ροή της χρηματοδότησης. Ισως όμως αυτή η συγκεκριμένη εκτίμηση, εκτός από εν δυνάμει “πιασάρικη” για επίδειξη “έργου”, να μην είναι τυχαία. Υπάρχουν ακόμη περίπου 40 κτίρια στο Τατόι. Δε χρειάζεται άραγε συνολική αντιμετώπιση χρήσεων; Μήπως πάμε σε μια τμηματική απόδοση χρήσεων, αρχικά πολιτιστικών – και πιο συγκεκριμένα μουσειακών – για να “χρυσωθεί” το “χάπι” των σχεδίων “σαλαμοποίησης”; Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι το μοντέλο των “οργανισμών διαχείρισης” είναι ιδιωτικοοικονομικό και εντάσσεται στη γενικότερη πολιτική της ΝΔ αλλά και του ΠΑΣΟΚ για εμπορευματοποίηση καθενός που θεωρούνταν δημόσιο συμπεριλαμβανομένου του πολιτισμού και του περιβάλλοντος. Εξάλλου, μόνο τα 15.000 στρέμματα από τα 42.000 του Τατοΐου είναι χαρακτηρισμένα. Και αυτό που “διευκρινίστηκε” στην πρόσφατη επίσκεψη είναι ότι οι χαρακτηρισμοί θα “περνάνε” μέσω του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Αυτό σημαίνει πως πιθανόν να προκύψουν και μη χαρακτηρισμένα αντικείμενα (κτίρια και κινητά). Και αυτός είναι ένας συνηθισμένος “δρόμος” προς την ιδιωτικοοικονομική χρήση».

Το 2010 «έσκασε μύτη» και ένας ακόμη φορέας – «ομπρέλα» ιδιωτικών/επιχειρηματικών συμφερόντων, με στόχο την αγοραία εκμετάλλευση του πρώην βασιλικού κτήματος, υπό τη συνήθη μορφή του «μη κερδοσκοπικού συλλόγου» των «Φίλων»… Κτήματος Τατοΐου, αυτή τη φορά.

Βασικός «κορμός» των «Φίλων» είναι η «ΜΚΟ» «Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού», η οποία «ενδιαφέρεται» για το Τατόι εδώ και πάνω από 10 χρόνια. Μάλιστα, το 2005, παρουσίασε για πρώτη φορά την πρότασή της για δημιουργία ενός οργανισμού διαχείρισης του κτήματος, που θα λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και με πρόβλεψη περίφραξης, εισόδου με εισιτήριο, δημιουργίας ξενοδοχείου υψηλών προδιαγραφών, «ξενώνων», εστιατορίου κ.λπ.

Τα σχέδια αυτά όχι μόνο δεν εγκαταλείφθηκαν, αλλά αναζωπυρώθηκαν από την ολοκληρωτική, ουσιαστικά, «αποχώρηση» του κράτους – συγκεκριμένα του υπουργείου Πολιτισμού – από το κτήμα, αφού ακόμη και οι μικρές σωστικές παρεμβάσεις της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας έχουν «παγώσει». Ετσι, το 2010, η «Ελληνική Εταιρεία», με τη μορφή των «Φίλων» πλέον, επανέφερε την πρόταση για «σύσταση ενός ειδικού φορέως με αποκλειστικό αντικείμενο το Τατόι, ο οποίος, κατά τρόπον ελεγχόμενο και απολύτως διαφανή θα είναι ανοικτός στην ιδιωτική πρωτοβουλία και στον οποίον θα συμμετέχει, λόγω των μέχρι στιγμής υπηρεσιών της στο χώρο και της τεχνογνωσίας της, η Ελληνική Εταιρεία». Μάλιστα, για το κτίριο του πρώην οινοποιείου, ο ομιλητής είπε ότι «περιμένει» τη …«συνδρομή της κοινωνίας, ιδιαίτερα του επιχειρηματικού κλάδου που ασχολείται με τα αμπέλια και το κρασί, με ιδέες και χρήματα»…

Αξίζει να σημειωθεί ότι εκτός από την ακίνητη κληρονομιά του κτήματος υπάρχει και η κινητή. Να θυμίσουμε ότι ο κατάλογος των αντικειμένων του Τατοΐου που συντάχθηκε το 1973 περιλαμβάνει 891 αρχαία ελληνικά, ρωμαϊκά και βυζαντινά αντικείμενα, ευρήματα από τις ανασκαφές της αρχαίας Δεκέλειας, συλλογή με σπαθιά του 1821, εικόνες του 17ου και 18ου αι., 17.500 τόμους σπάνιων βιβλίων, 1.226 πίνακες ζωγραφικής, χαλκογραφίες και λιθογραφίες, 13.100 χρυσά και αργυρά αντικείμενα. Μέχρι σήμερα δεν είναι ξεκαθαρισμένο αν υπάρχουν αρχαιότητες που κρίθηκαν ότι μπορούν να παραμείνουν στους πρώην βασιλιάδες. Η μόνη που είχε άδεια «συλλέκτη» ήταν η Φρειδερίκη και βέβαια ο νόμος δεν προβλέπει ότι αυτή η ιδιότητα …κληρονομείται. Πάντως, το 2007, εντοπίστηκαν 201 αρχαία αντικείμενα, τα οποία κατά 95% ταυτίζονται με τη λίστα της απογραφής του 1973, ενώ από τα 39 αντικείμενα που είχαν καταγραφεί το 1991 βρέθηκαν τα 38 και έλειπε ένα ειδώλιο παιδικής μορφής.

Σε κάθε περίπτωση, η θέση του ΚΚΕ παραμένει πιο επίκαιρη από ποτέ: «Το Κτήμα Τατοΐου πρέπει να είναι λαϊκή περιουσία, όπως και ολόκληρος ο Εθνικός Δρυμός της Πάρνηθας, και να αποτελεί ανάσα ζωής ΔΩΡΕΑΝ, με ελεύθερη πρόσβαση για την εργατική τάξη, τα λαϊκά στρώματα ολόκληρου του Λεκανοπεδίου. Η διαμόρφωση των όποιων αναγκαίων υποδομών να γίνει με ευθύνη του κράτους και αποκλειστικά κρατική χρηματοδότηση. Μοναδικό κριτήριο οι λαϊκές ανάγκες για ψυχαγωγία και αναψυχή. Καλούμε το λαό και τη νεολαία να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους, να επαγρυπνούν για τα εγκληματικά σχέδια που βρίσκονται σε εξέλιξη»…

Πηγή: Εφημερίδα Ριζοσπάστης. 30/09/2012. Του Θανάση Τραγγανίδα