Πριν από λίγες μέρες υπεγράφη η σύμβαση για την εκπόνηση μελέτης, η οποία θα υποδείξει τον τρόπο αξιοποίησης του πρώην βασιλικού κτήματος. Ουσιαστικά μιλάμε για ένα master plan λειτουργίας και διαχείρισης του χώρου, το οποίο πρέπει να παραδοθεί έτοιμο τον ερχόμενο Απρίλιο. Τη μελέτη ανέλαβε το αρχιτεκτονικό γραφείο ΚΟΜ 37 των Μανώλη Βότση, Φίλιππου Γεροντάκη, Δήμητρας Μπουγά και Αντώνη Κρασά. Χρηματοδοτείται από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας (με περίπου 60.000 ευρώ) και σε αυτόν, άλλωστε, θα παραδοθεί για να αποτελέσει τον μπούσουλα, έτσι ώστε ο Οργανισμός, μαζί με τα συναρμόδια υπουργεία (Γεωργίας, Περιβάλλοντος, Πολιτισμού), αλλά και τον φορέα του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, να καταλήξουν (και να αποφασίσουν) το μέλλον του κτήματος, καθορίζοντας τη φυσιογνωμία και τον χαρακτήρα του.

Το αποκτήσαμε, αλλά δεν το αγαπήσαμε

Η αλήθεια είναι ότι περιθώρια για άλλη καθυστέρηση δεν υπάρχουν. Το κτήμα Τατοΐου έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ (με 8 εκατ. ευρώ) κι αν μέχρι το τέλος του 2012 δεν προχωρήσουν οι εργασίες, τα 6,5 από τα 8 εκατ. ευρώ θα χαθούν. Στην παρούσα οικονομική κατάσταση της χώρας αντιλαμβάνονται όλοι τι σημαίνει αυτό για το Τατόι.

Το κτήμα περιήλθε στην ιδιοκτησία του ελληνικού Δημοσίου το 2003 αντί 11 εκατ. ευρώ. Αν και το αποκτήσαμε, επίσημα ποτέ δεν το αγαπήσαμε. Ήταν (και είναι) πονοκέφαλος για την πολιτεία, που επέλεξε συνειδητά να το αγνοήσει για να μην κακοχαρακτηριστεί από την προοδευτική κοινή γνώμη. Λες και αν το αξιοποιούσαμε θα επέστρεφε ο θεσμός της βασιλείας στη χώρα. Αστειότητες. Το πολίτευμα της Ελλάδας δεν απειλείται και πολύ περισσότερο δεν κινδυνεύει από το ανάκτορο που σαπίζει στο Τατόι μαζί με τα υπάρχοντά του.

Εκτός όμως από την ανωριμότητα και το κόμπλεξ των Ελλήνων πολιτικών που φοβήθηκαν να το αγγίξουν, το Τατόι έχει να αντιμετωπίσει τον εξαιρετικά δυσκίνητο και γραφειοκρατικό δημόσιο τομέα. Από την περασμένη άνοιξη έχουν εκταμιευθεί και είναι στη διάθεση της Διεύθυνσης Συντήρησης του ΥΠΠΟΤ 1.194.000 ευρώ (κοινοτικό κονδύλι) για τη συντήρηση των κινητών αντικειμένων που βρίσκονται μέσα στο πρώην ανάκτορο του Τατοΐου, αλλά και τη συντήρηση του ναού της Αναστάσεως. Όχι μόνο δεν έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες, αλλά ούτε καν πλησιάζουν προς το τέλος… Το ανάκτορο δεν έχει ακόμη εκκενωθεί και αμέτρητες κούτες περιμένουν κλειστές τον συντηρητή τους! Θα πρέπει να αδειάσει για να μπορέσει να μπει μέσα η Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεωτέρων Μνημείων, να κάνει την αποτύπωση του κτιρίου και να ολοκληρώσει τη μελέτη αποκατάστασής του. Αν είχαμε έτοιμες αυτές τις μελέτες, θα είχαν ενταχθεί στο ΕΣΠΑ και δεν θα κινδύνευαν να χαθούν τα κονδύλια… Αλλά στην Ελλάδα ζούμε δυστυχώς!

Η στήριξη του κόσμου

Ευτυχώς το Τατόι το αγάπησαν οι πολίτες. Τα τελευταία χρόνια τόσο η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού υπό τον ιστορικό Κ. Σταματόπουλο όσο και ο Συλλογος «Φίλοι του Τατοΐου», ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο, ένωσαν τις φωνές τους και με τη συμπαράσταση χιλιάδων ανθρώπων (Αθηναίων και μη) «κράτησαν» το θέμα στην επικαιρότητα, ασκώντας πίεση στην πολιτεία. «Είναι δυνατόν να έχουμε αυτό το στολίδι και να ρημάζει;» αναρωτιέται ο Βασίλης Κουτσαβλής, πρόεδρος των «Φίλων του Τατοΐου». Κάθε Σαββατοκύριακο βρίσκεται στο Τατόι, είτε για να ξεναγήσει κόσμο είτε για να διαπιστώσει εάν οι καταγγελίες που φτάνουν στον ίδιο από τους περίοικους ευσταθούν. «Το υπουργείο Πολιτισμού προσπαθεί σήμερα να βάλει τα πράγματα σε μια σειρά», λέει εκφράζοντας την αισιοδοξία του. «Αρκεί να βιαστεί», καταλήγει.

Οι μελετητές πρέπει να παραδώσουν στην πολιτεία μια ολοκληρωμένη οικονομοτεχνική μελέτη που θα καθορίζει τη βιωσιμότητα του κτήματος. Όλες οι πλευρές συμφωνούν ότι πρέπει να είναι απολύτως αυτοχρηματοδοτούμενο, κατά τα πρότυπα ανάλογων χώρων στο εξωτερικό, με τη συμμετοχή και ιδιωτών. «Δεν μπορεί το κράτος να συντηρεί ένα Τατόι», υπογραμμίζει ο Β. Κουτσαβλής. Επιπλέον, η μελέτη θα προτείνει συγκεκριμένες χρήσεις για τα πολυάριθμα κτίρια που βρίσκονται μέσα στο κτήμα.

Να θυμίσουμε ότι το Τατόι διαθέτει περισσότερα από 40 κτίρια, εκ των οποίων τα 28 έχουν κριθεί διατηρητέα από το υπουργείο Πολιτισμού. Ορισμένα δυστυχώς δεν άντεξαν την αδιαφορία και την εγκατάλειψη και κατέρρευσαν. Το Προεδρικό Διάταγμα του πρώην υπουργού Περιβάλλοντος Γ. Σουφλιά του 2008 απαγορεύει το χτίσιμο νέων κτιρίων. Ο κ. Κουτσαβλής ελπίζει ότι θα το λάβουν υπόψη τους οι μελετητές. Επίσης το συγκεκριμένο Π.Δ. προβλέπει και τη σύσταση του φορέα που θα διαχειρίζεται το κτήμα. Τις προτάσεις τους για τον φορέα ή τον οργανισμό διαχείρισης του κτήματος καλούνται να κάνουν και οι μελετητές. Η ύπαρξή του είναι ίσως το σημαντικότερο βήμα για τη σωτηρία του Τατοΐου.

Ντελικατέσεν «Το Τατόι»

Το κτήμα καταλαμβάνει μια τεράστια έκταση 47.000 στρεμμάτων. Τα δύο τρίτα αποτελούν τμήμα του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας. Απομένουν λοιπόν περίπου 10.000, ο ιστορικός πυρήνας του κτήματος, που προσφέρονται για εκμετάλλευση και αξιοποίηση. Τι είδους; «Να γίνει ό,τι ήταν. Μια αγροτική -κτηνοτροφική μονάδα και τίποτα παραπάνω» ξεκαθαρίζει ο Β. Κουτσαβλής. «Το Τατόι ήταν πάντα κτήμα που παρήγαγε τα δικά του προϊόντα: γάλα, τυρί, βούτυρο, φρούτα, κηπευτικά, μέλι και καλό κρασί. Είχε μάλιστα έσοδα πουλώντας τα στην Αθήνα, σε ένα κατάστημα, τύπου ντελικατέσεν, κοντά στο σημερινό ‘‘Παλλάς’’, αλλά και στα μεγαλύτερα ξενοδοχεία της Αθήνας. Το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και σήμερα. Να μπορεί ο επισκέπτης όχι μόνο να προμηθευτεί βιολογικά προϊόντα Τατοΐου, αλλά να δει ο ίδιος και τα παιδιά του πώς παράγονται. Ταυτόχρονα, μαζί με την ύπαρξη του μουσείου στο ανάκτορο, που θα διηγείται την ιστορία του κτήματος, ενός εστιατορίου, ενός ιππικού ομίλου, ενός ελαιώνα κι ενός ελαιοτριβείου, το Τατόι θα μπορούσε να αποτελεί μοναδικό προορισμό για κάθε Έλληνα και ξένο επισκέπτη. Πρέπει να το “πουλήσουμε” σαν ένα καλό προϊόν έχοντας πάντα στον νου την απόλυτη προστασία του περιβάλλοντος και του οικοσυστήματος της περιοχής. Ήδη οι Αθηναίοι το κατακλύζουν για τη μοναδική του φύση». Προτάσεις πάντως υπάρχουν πολλές. Οι κ. Γιάννης Μπουτάρης και Σωτήρης Ιωάννου έχουν προτείνει στο υπουργείο Πολιτισμού από το 2005 για λογαριασμό της Εθνικής Διεπαγγελματικής Ένωσης Αμπέλου και Οίνου να φυτευτούν κλήματα απ’ όλες τις ποικιλίες που ευδοκιμούν στην Ελλάδα δημιουργώντας την κιβωτό του εγχώριου οίνου. Ενδιαφέρον έχουν εκδηλώσει και γαλακτοβιομηχανίες αλλά και πανεπιστημιακά ιδρύματα. «Ασχολούνται όλοι με το Ελληνικό, όταν έχουμε το Τατόι», καταλήγει ο κ. Κουτσαβλής.

Πηγή: Εφημερίδα Το Ποντίκι. 29/11/2011. Της Φωτεινής Μπάρκα